Anuario del Seminario de Filología Vasca "Julio de Urquijo"

Ohar filologikoak Azkoitiko testu aurkitu berriaz: irakurketa proposamena

Borja Ariztimuño Lopez — 2021-12-30

Lan honetan, 1515 inguruko Azkoitiko poemen edizio kritikoa eskaintzen da, testuon aurkezpenean plazaratu transkripzio paleografikotik eta behin-behineko azterketa filologikotik abiatuta, helburua izanik alderdi ilunak argitzeko proposamenak aurkeztea eta hizkuntzaren analisi zehatzagoa egitea. Hala, poemen banaketa eta haien barneko egitura berria proposatzen da. Halaber, lehenago identifikatu ez diren ezaugarri batzuk deskribatu dira eta oro har, zailtasunak zailtasun, testua Gipuzkoa mendebaleko euskara arkaikoaren barruan koka daitekeela defendatu (batik bat aditz morfologiari erreparatuz; cf. eztet, naçu, niagon, çatan, vanijoean); hala ere, ustekabeko bequela ‘bezala’ aldaera azaltzeko, isoglosen aldakortasun diakronikoa ez ezik, poemen beren edota idatziz paratu zituen pertsonaren jatorria gehiago ikertzea ezinbestekotzat jotzen da, emaitza fidagarriagoak erdieste aldera.

Mikoleta eta Sainthillen eskuizkribuen azterketa konparatua

Irune Ibarra — 2021-12-17

Artikulu honetan, 1653. urteko Modo Breve izeneko dokumentua nork eskuizkribatu zuen argitu nahi da. Orain arte Rafael Mikoletaren eskuz eginikoa dela pentsatu izan da. Berriki, ordea, Samuel Sainthill Ingalaterrako jaunaren eskuizkribu bat eskuratu ahal izan dugu, eta zalantza areagotu Modo Breve bera noren eskutik egina den. Auzia argitzeko, azterketa konparatu bat egiten da, grafoskopian erabiltzen den metodo grafonomikoaren bidez; hau da, letren forma, idatziaren ezaugarri orokorrak eta keinu-tipoak aztertu dira. Ondorio nagusi bezala, baiezta daiteke 1653. urteko eskuizkribuaren ezaugarriak Sainthillen idatziaren antzekoak direla, eta ez Mikoletarenaren antzekoak. Azkenik, baieztapen hau ikertzen jarraitzeko bideak proposatzen dira.

Perpaus erlatiboen balio semantikoa euskal gramatika-azterlanetan

Koldo Biguri — 2021-12-13

Euskal gramatika-lanetan perpaus erlatiboen (PE) balio semantikoaz egindako deskribapenak aztertzen ditu artikuluak. Horietan, PE esplikatibo eta espezifikatiboen arteko banaketa semantikoari baino arreta gehiago eskaini zaie erlatibo arruntaren mekanismoei, bereziki aztertu delarik zein diren errazago erlatiba daitezkeen kasuak. Aldiz, arreta txikiagoa eskaini zaio banaketa semantikoari, eta gainera bibliografian desadostasun handiak daude puntu horretan: batzuek esplikatibo eta espezifikatiboak sintaktikoki eta formalki ere bereizten direla uste duten arren, beste batzuek diote haien artean alde sintaktikorik ez dagoela, eta, beraz, erlatiboaren izenaren arabera soilik bereiz daitekeela PEen balio semantikoa. Artikuluan, deskribapen horiek azaldu eta, idazle klasiko batzuen adibideetan eta zenbait idazleren jatorrizkoak itzulpenekin erkatuz ateratako adibideetan oinarrituta, ondorioztatzen dugu azalpen horietako batzuk partzialak direla, bazterrean uzten dituztelako PE apositibo mota desberdinak eta ez dutelako kontuan hartzen erlatibakuntzak izan duen bilakaera diakronikoa eta, batez ere, XX. mende hasieratik aurrerako garbizaletasunaren eragina.

Beste aditz laguntzaile ditrantsitibo bat Gipuzkoa mendebaldean: -ag- erroko formen jatorria eta garapena

Borja Ariztimuño Lopez — 2021-09-13

Artikulu honetan Gipuzkoa mendebaldeko hizkeretan baizik ageri ez den aditz laguntzaile batez arituko naiz (adib. Otxoa Arinen diago ‘dio’), bi helburu nagusirekin: batetik, lehen aldiz forma dokumentatu guztiak sailkatzea (orain arte identifikatu ez diren zenbait barne), eta bestalde, adizki horien eta orobat gutxi aztertu diren Lazarragaren jago ‘dio’ erakoen arteko harremana argitzea, guztien sorreraren eta garapenaren gaineko proposamen bat eginez. Hala, testuen azterketa filologikoa eta barne-berreraiketa baliatuz ondoriozta daiteke ezen Araba ipar-ekialdeko eta Debarroaren inguruko euskaran *edun-en forma ditrantsitibo bereziak garatu zirela, zeinek bilakaera fonologiko baten ondorioz -ag- erroa erakusten duten, eta betiere 3. pertsonako datibo-komunztadura.

Aurkezpen gisa

Joseba A. Lakarra — 2021-09-13