Anuario del Seminario de Filología Vasca "Julio de Urquijo"

Euskara unibertsitate mailan atzerriko hizkuntza gisa irakastea: zorroztasunetik malgutasunera

Karlos Cid Abasolo — 2023-03-20

Nola planteatu behar dira euskara irakasgaiak Euskal Herritik kanpoko unibertsitateetan? Abiapuntutzat hartuta UPV/EHUko 2014ko Uda Ikastaroetan Etxepare Euskal Institutuak gonbidaturik egin nuen hitzaldia eta hitzaldi hartan oinarrituta 2016an argitaratu nuen artikulua, azken urteotan eguneratu egin dut galdera horrentzako erantzuna, ikuspuntu murritz samarraren ordez irizpide malguagoak erabiliz. Urte luzez, “menu” bakarra eskaini nuen; azken urteotatik honantz, ordea, hiru, “bezeroen” (hots, ikasleen) nahi eta beharrei egokituak: lehenengoa gehien bat filologikoa da, baina euskararen irakaskuntza praktikoari ere tarte bat utziz; bigarrena, ordea, gehien bat praktikoa da, baina alderdi filologiko interesgarriei ere tarte bat eskainiz; hirugarrena, ordea, ikasle euskaldunei zuzendua, B1, B2 edo C1eko azterketa presta dezaten. Hirurak izan daitezke gozoak, osagai egokiak erabiliz gero. Eta hirurak izan daitezke garratzak, osagai desegokiak erabilita. Nolanahi ere, bi osagai erabili behar dira ezinbestean: erakargarritasuna eta gainerako hizkuntzen irakaskuntzarekiko balio erantsia.

Le verbe basque ancien: étude philologique et diachronique

Céline Mounole Hiriart-Urruty — 2014-06-22

Un des bouleversements les plus importants qu'ait connu le basque historique est celui de son système verbal. En effet, des premiers longs textes (15ème et 16ème siècles) jusqu'à nos jours, il a fait l'objet de nombreuses modifications au niveau des temps, aspect, mode et valence. Cependant, malgré les exposés de Lafon (1943), Zulaika (1999) et Aldai (2002), notre connaissance des différentes synchronies du système verbal, mais aussi de son évolution diachronique demeure imparfaite.
Le propos de ce livre, qui est une version remodelée de notre thèse doctorale, est de pallier cette insuffisance. Plus précisément, il a pour objectifs de décrire la structure et le fonctionnement du système verbal des basques archaïque et ancien, d'une part, et d'autre part, de retracer son évolution diachronique entre ces deux périodes.

Euskara Batu Zaharraren haustura: oinarri metodologikoak eta literaturaren berrikuspena

Iñigo Urrestarazu Porta — 2023-04-25

Zenbait hamarkada joan zaizkigu Mitxelenak (1981) Euskara Batu Zaharra (EBZ), euskararen dialektoak sortzen hasi aurreko azken hizkuntz egoera bateratua, proposatu zuenetik. Aldiz, euskal dialektologia (diakronikoa) ez da horrenbeste garatu 40 urteotan eta gaia oraindik guztiz zabalik dago. Hala ere, egin dira zenbait hipotesi EBZren hausturaren inguruan. Lan honetan, EBZren lehen haustura ikertzeko kontuan hartu beharreko alderdi metodologikoak aztertzen ditut lehenik, inguruko tradizio garatuenetatik harturik. Ondoren, EBZren lehen hausturaz mintzatu diren lanak berrikusi eta ebaluatzen ditut, dialektologia diakronikoa egiteko oinarri metodologikoak betetzen dituzten ikusteko. Ikusten denez, oso gutxi dira filogenia egiten saiatzen diren lanak, eta are gutxiago irizpide kronologikoa, geografikoa eta hizkuntzazkoa gainditzen dituzten berrikuntzekin aritu direnak.

"Aucun prophète n'est bien reçu dans son pays". Ana Ürrüti (1826-1900) ebanjelista eta itzultzailearen bizitza eta gutunak

Manuel Padilla Moyano — 2023-03-17

Euskal ikasketetan Ana Ürrüti XIX. mendeko ebanjelista eta itzultzaile zuberotarraren izena ahanzturan egon da Roquek (2013) haren memoria berreskuratu arte. Lan honetan, batetik, Ana Ürrütiren biografia zirriborratzen duten datu berriak aurkezten ditut, eta bestetik, Ürrütik Joseph Nogaret Baionako artzainari igorri zizkion frantsesezko gutunak, berriki aurkituak. Ürrüti-Nogaret gutuneria informazio iturri baliagarria da bereziki hiru alderdiri dagokionez: 1) Ana Ürrüti anderearen bizitza; 2) euskal testuen historia; eta 3) XIX. mendeko euskaldun protestanteen sarea.

[n-/l- + herskari] taldeen bilakabide diakronikoa eta erronkarieraren lekukotasuna: irudia(k) fintzen

Leyre Rojo Horrillo — 2023-02-28

Artikulu honetan, euskararen historian eztabaidatu den n-/l- ondoko herskarien oposaketa aztertuko da. Oraintsu arte esan izan da albokariaren eta sudurkariaren ondoren herskari ahoskabea hotsik zaharrena dela eta erronkariera eta zuberera honen gordetzaile direla. Mitxelenak (1961), ordea, kontrakoa defendatu zuen laburki bezain argi. Guk hori egiaztatuko dugu, gramatikalizazioari eta “Trasken legea” delakoari lotuta, XVIIi. mendeko Gabriel Etxart eta Miguel Rosen gutunen bidez. Horrela, herskarien bilakabidean noizbait ahostun > ahoskabe fenomenoa morfologikoa izan zela erakutsiko dugu. Gero, fonologikoki orokortuaz joan zela eta ondare zaharreko hitzetatik maileguetara hedatu zela zehaztuko dugu. Horretarako, ezinbestekoa izan da hala baldintza soziolinguistikoak nola corpusean aurkitu ditugun desberdintasunak aintzat hartzea.