EKAIA EHUko Zientzia eta Teknologia aldizkaria

Bihotzeko QT sindrome luzea, hERG kanaleko mutazioekin lotutako kanalopatia

LEYRE ESCUDERO ECHEAZARRA — 2024-03-05

KCNH2 geneak KV11.1 edo hERG kanala kodifikatzen du, I_Kr potasio-korrontea ahalbideratzen duena. Korronte hori funtsezkoa da gizakientzat bentrikuluen birpolarizazio eta, beraz, funtzionamendu kardiakoa egokia izateko. Gene honen mutazioak, aldatutako hERG kanalak sor ditzakete, I_Kr korrontearen murrizketa eraginez. I_Kr korrontearen murrizketa horrek bihotz-birpolarizazioaren iraupena luzatzea eragiten du, eta, beraz, QT tartea handitzea, elektrokardiograman ikusi ahal den bezala. QT tartearen luzapen horrek 2. motako QT sindrome luzea deritzon patologia kardiakoa eragiten du, arritmia larriak, baita hilgarriak ere, izateko arriskua handitzen duena.

CO2-a bahitu eta balorizatzeko prozesuen eginkizuna Energiaren Nazioarteko Erakundearen agertokietan

Onintze Parra Ipiña — 2024-03-14

Klima-aldaketa da gaur egungo arazo handienetakoa gizartean. Hori dela eta, Energiaren Nazioarteko Agentziak (IEA) hainbat agertoki proposatu ditu, egungo politika eta joeren arebera, jarraitu beharreko gidalerroekin. Ildo horien artean, azkenaldian garrantzi handoagoa ematen zaie CO₂-a bahitu, biltegiratu eta erabiltzeko prozesuei, bereziki azken horri. Hala ere, CO₂-a bahitzeko prozesuak (airetik zuzeneko bahiketa, errekuntza-aurrekoa, errekuntza-ostekoa eta oxierrekuntza) instalatzen diren instalazioetako etapa garestiena dira oraindik. Horregatik, CO₂-a biltegiratu ordez, berotegi-efektua eragiten duen gas hori erabiltzea proposatzen da, hartara, emisio gehigarririk gabeko karbono-zikloak sortzeko. Erabilera-prozesuen artean, prozesu biologikoak eta kimikoak bereizten dira. Lehengo kasuan karbonoaren finkapen biologikoa egiten da mikroorganismoak erabiliz, CO₂-a bioproduktu bihurtzeko. Prozesu kimikoetan, aldiz, CO₂-a ezabatzeko eta beste produktu bihurtzeko erreakzioak gertarazten dira. Horien artean, ondorengoak dira aipagarrienak: reforming-a, hidrogenazioa, mineralizazioa, karboxilazioa eta bihurketa kimiko eta elektrokimikoa. Erabilera-prozesu horiek IEAren helburuak lortzen lagunduko lukete, hots, 2050ean karbono-emisio neutroak lortzea.

Korrugazioa iragartzeko eredu eraginkor baten garapena eta bere apliazioa metro-linea erreal batean

Rakel Robles — 2024-03-06

Artikulu honetan denboraren/espazioaren eremuan eredu bat garatzen da, konputazionalki oso eraginkorra, trenbidearen eta ardatz-muntatuaren dinamika bertikala eta laterala konbinatzen dituena, trenbidearen eta ibilgailuaren parametroen arabera higadura ondulatorioa aurreikusteko. Eredu hau maiztasunaren eremuko eredu batetik abiatuz eta denboraren eremura eraldatuz lortzen da, zatiki arrazional polinomikoen metodoaren bidez. Metodo honen bidez, errezeptantzia bati lotutako transferentzia-funtzio baten doikuntza lortzen da. Algoritmo genetiko multiobjektiboak erabiliz, trenbidearen eta ardatz-muntatuaren dinamika bertikal eta laterala deskribatzen duten errezeptantzien doikuntzen errorea minimizatzen da, sistemaren egonkortasuna ziurtatzeaz gain. Eredu honetan, kontaktu tangentziala FASTSIM algoritmoaren bidez lortzen da. Azkenik, garatutako eredua metro-linea batean egindako korrugazio eta errezeptantzien neurketa esperimentalen bidez balioztatzen da. Balioztatze honetarako hautatutako kontrol-puntua, neurketa esperimentalak egin diren 5 urteetan, korrugazioaren hazkunde handienetarikoa izan duenetako bat da. Ereduaren bidez lortutako higadurak emaitza esperimentalekin antzekotasun handia erakusten dute.

OINARRIZKO PARTIKULEN EREDU STANDARRA, SM, KINKA LARRIAN OTE?

Fernando Plazaola — 2024-04-18

2023ko udan aurkeztutako muoiaren g−2 esperimentuaren emaitzak oinarrizko partikulen eredu estandarra, SM, kinka larrian utzi dute, balio esperimentalen eta teorikoen arteko desadostasuna, «anomalia», 5σ balioa hartu duela iragarrita. «Anomalia» baten balio horrek adierazi izaten du eredua ez dela gai neurketa esperimentalak azaltzeko eta beraz, derrigorrez, eredua aldatu behar dela. Autoreak kezkak azaltzen ditu emaitzak iragartzeko hainbatetan aukeratzen diren prentsa agerraldietaz, eta artikulu honen idazleak apustu egiten du muoiaren g−2 esperimentuaren iragarritako emaitzak ez duela SM eredua hankaz gora jarriko

Konposatu kannabinoideak terapia gehigarri gisa esklerosi anizkoitzaren tratamendurako

Aitziber Uribe Irusta — 2024-04-15

Esklerosi anizkoitza (EA) hanturazko gaixotasun kroniko bat da, neuronen eta axoien kalte progresiboa eta desmielinizazioa eragiten dituena. Heldu-gazteen artean desgaitasun neurologikoen arrazoi nagusia da, emakumeengan duen prebalentzia handiagoa delarik. Eritasunak gaixoen bizi-kalitatea nabarmen aldatzen du, desgaitasun sintoma ugari dituelako. Izan ere, egungo tratamenduek hantura murrizten dute baina ezin dituzte sintomak erabat konpondu, ezta aurrera egitea eragotzi ere. Cannabis sativa landaretik datozen konposatu kannabinoideek efektu terapeutikoak dituzte EA eredupreklinikoetan, eta hainbat hamarkadatan zehar tratamendu potentzial gisa aztertu izan dira ohiko terapien osagarri gisa. Berrikuspen bibliografiko honen helburu nagusia konposatu kannabinoideek ohiko terapien tratamendu osagarri gisa erabiltzeak onura terapeutikorik ekartzen dien EA duten pazienteei zehaztea da. Horretarako, bilaketa bibliografiko bat egin zen PubMed datu-basean, eta 2010-2022 bitartean itsu-bikoitzean egindako saiakuntza klinikoak baino ez ziren hautatu. Saiakuntza horiek EA paziente helduak barne hartu behar zituzten, gehienak emakumeak izanik, eta kannabinoideetan oinarritutako terapien erabilera tratamendu konbentzionalen erabileraren osagarri gisa ohiko terapien erabilera bakarrarekin alderatu behar zuten. Azkenik, iragazteko irizpideak aplikatu ondoren, 12 artikulu aztertu ziren; Δ⁹-tetrahidrokannabinol (THC) eta kannabidiol (CBD) konposatuen konbinazio ezberdinak erabiltzen zituztenak. Emaitzek erakutsi zuten konposatu kannabinoideak aukera bat izan litezkeela EAren tratamenduan, bizi-kalitatean izan ditzaketen ondorio positiboetan oinarrituta, eta sintomen hobekuntza potentzialean oinarrituta, espastizitatearen gaineko onura argia nabarmenduz. Hala ere, saiakuntza kliniko gehiago behar dira, inklusio-irizpide zehatzagoak/zorrotzagoak dituztenak, eta kannabinoideen formulazio desberdinak eta gaur egun gutxien aztertutako sintomak aztertuko dituztenak.