https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia <p>Euskal herrian zientziaren eta teknikaren dibulgazioak arazo ugari izan ditu, euskara bera ez baitzegoen maila teknikorako egokituta. Zorienez, lan handia egin da azken urteotan, eta gaur egun unibertsitateko gai ugari euskaraz irakasteaz gain, euskaraz diharduten ikerketa-taldeak ere eratu dira. Honek areagotu egin du euskarazko dibulgazioaren premia, inguru zientifikoetan sorturiko lexikoak eta indartutako tradizioak ez baitute, tamalez, kalean nahikoa oihartzunik izan. Hedabide desberdinetan gai zientifikoak maiz agertzen dira, baina oraindik hutsune asko geratzen dira.</p> <p><span id="translation_box" class="form-control-text textarea" style="display: block;" role="textbox">Aldizkari honek <strong>doako sarbidea</strong> eskaintzen die bertako edukiei. Horrela, publikoari edo, oro har, publikoari egindako doako ikerketa-eskaintzei esker, jakintza-truke global handiagoa dago. Ekaiako artikuluak Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin 4.0 International (<a href="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/"><strong>CC-BY-NC-SA</strong></a>) lizentziarekin argitaratzen dira. Horrek aukera ematen du obrara berehala doan sartzeko, eta aukera ematen dio edozein erabiltzaileri irakurtzeko, deskargatzeko, kopiatzeko, banatzeko, inprimatzeko, bilatzeko edo artikuluen testu osoekin lotzeko, indexatzeko, datu gisa softwarera pasatzeko edo beste edozein helburu zilegirekin erabiltzeko.<br /><br />2024az geroztik, Ekaiako artikuluak Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin 4.0 International (<a href="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/"><strong>CC-BY-NC-SA</strong></a>) lizentziarekin argitaratzen dira. Ekaiako artikuluen <strong>egile-eskubideak</strong> "UPV/EHU Argitalpen Zerbitzuarenak" dira, Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin 4.0 International (<a href="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/"><strong>CC-BY-NC-SA</strong></a>) lizentziarekin argitaratuak.</span></p> eu-ES <div>(C) UPV/EHU Press</div><div> </div><div>CC-BY-NC-SA</div> ekaia@ehu.eus (Estefania Planas/Naiara Barrado/ Josu Jugo) ekaia@ehu.eus (Josu Jugo) Thu, 10 Jul 2025 17:10:32 +0200 OJS 3.3.0.3 http://blogs.law.harvard.edu/tech/rss 60 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/27573 <p>Adimen artifizialari buruzko Ale bereziaren editoreen hitzaurrea</p> Olatz Arregi, Itziar Irigoien Copyright (c) 2025 Ekaia EHUko Zientzia eta Teknologia aldizkaria https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/27573 Wed, 28 May 2025 00:00:00 +0200 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/23988 <p>EKAIA aldizkaria, Adimen artifizialari buruzko alearen hitzaurrea.</p> <p>&nbsp;</p> Gorka Azkune Copyright (c) 2025 Ekaia EHUko Zientzia eta Teknologia aldizkaria https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/23988 Wed, 28 May 2025 00:00:00 +0200 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/27551 <p>Adinkeria adinagatiko diskriminazioa bezala ezagutzen da. Adinkeria hiru dimentsiok osatzen dute: kognitiboa, afektiboa eta jokabidekoa. Hezkuntzako esku-hartzeak eta adinekoekin kontaktua izatea adinkeriari aurre egiteko eraginkorrak direla erakutsi dute. Osasun-arloko ikasleetan adinkeria murriztea ezinbestekoa da kalitatezko zainketak ziurtatzeko adineko pertsonentzat. Beraz ikerlan honen helburua zahartze-prozesuari buruzko ezagutza areagotzeak eta adinekoekin kontaktua izateak zentro soziosanitarioetan praktika klinikoak eginez, estereotipo negatibo eta aurreiritzietan duten eragina aztertzea zen. Ikerketa Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) Medikuntza eta Erizaintza Fakultatean, Leioako Campusean, egin zen 2019/2020 eta 2020/2021 ikasturteetan. Kohortezko azterketa prospektibo honetan, datu-bilketa ikasturte bakoitzaren hasieran eta amaieran egin zen. CENVE eta DSE galdetegiak, estereotipoak eta aurreiritziak neurtzeko erabili ziren. 2019/2020 ikasturtearen hasieran eta bukaeran lortutako emaitzetan ikusi zen interbentzio taldean estereotipo negatiboen eta aurreiritzien beherakada bat eman zela, kontrol taldean aldiz ez zen inongo aldaketarik eman. 2020/2021 ikasturtearen hasieran eta bukaeran, bai interbentzio eta kontrol taldean esterotipo negatiboen beherakada bat eman zela. Aurreiritzietan aldiz ez zen aldaketarik eman ez interbentzio taldean ezta kontrol taldean ere. Beraz ondorioztatu daiteke zahartzeari buruzko hezkuntza eta zentro soziosanitarioetan praktika klinikoa uztartzen dituen esku-hartze batek nabarmen murriztu ditzakeela ikasleen zahartzeari buruzko estereotipo negatiboak eta aurreiritziak.</p> <p>HITZ GAKOAK: adinkeria, osasun zientzietako ikasleak, esku-hartzeak, estereotipo negatiboak, aurreiritziak.</p> Batirtze San Martin Gamboa, Idoia Zarrazquin Arizaga, Ana Belén Fraile Bermudez Copyright (c) 2025 Ekaia EHUko Zientzia eta Teknologia aldizkaria https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/27551 Wed, 16 Jul 2025 00:00:00 +0200 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/27532 <p>Eskola-jazarpena haurtzaroan ohikoena den jokabide agresiboa da, eta ikasle batek beste ikasle baten ekintza negatiboak modu iraunkorrean eta berariazkoan jasaten dituenean edo horretarako arriskua duenean gertatzen da. Gainera, eskola-jazarpenaren prebalentzia eta inpaktua kontuan hartuta, osasun publikoko arazotzat jo dute zenbait adituk. Zehazki, Euskal Autonomia Erkidegoan haurren %16,8 biktima, erasotzaile edo erasotzaile-biktima direla balioesten da. Bestalde, haur eta nerabeen ongizate eta garapenean ondorioak eragin ditzake, besteak beste, funtzio exekutiboen garapen urriagoa eta arazo afektibo-emozionalak. Zentzu horretan, lan honetan eskola-jazarpena agertzeko probabilitatea areagotu edo murrizten duten aldagai biologiko, psikologiko eta sozialak jaso dira. Hala, eskola-jazarpenean eragin dezaketen aldagai biologikoak sexua, adina eta hormonak dira. Era berean, arrisku- edo babes-faktore izan daitezkeen aldagai psikologikoak zailtasun kognitiboak, gaitasun sozialak, adimen emozionala eta egokitzapen soziala, autoestimua, enpatia eta erresilientzia dira. Aldagai sozialei dagokienez, azkenik, eskola-aldagaiak, familia-aldagaiak, komunitatea eta maila sozioekonomikoa daude; baita bestelakoak ere, hala nola, ariketa fisikoa, obesitatea edo sexu- eta genero-identitatea. Hortaz, eskola-jazarpenaren prebentzioa eta esku-hartzea hobetzeko beharrezkoa da kausazko harremanak ezarri ahal izateko ikerketa-diseinuak erabiltzea, baita aldagaien arteko elkarrekintzak aztertzea ere. &nbsp;</p> Lierni Tolosa Beldarrain, Nerea Lertxundi Iribar, Ane Arregi Otxotorena, Izaro Babarro Velez Copyright (c) 2023 Ekaia EHUko Zientzia eta Teknologia aldizkaria https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/27532 Fri, 04 Jul 2025 00:00:00 +0200 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/27526 <p>Energia berriztagarrien integrazioa funtsezkoa da helburu klimatikoak betetzeko, baina hauek sorgailu sin-<br>krono konbentzionalak ordezkatzen dituzten heinean, sistemaren inertzia eta indarra murriztu egiten dira,<br>egonkortasun arazoak sorraraziz. Hori dela eta, sarearen konexio kodeek energia berriztagarrien bihurgai-<br>luek babes funtzioak betetzea eskatzen dute. Lan honek bihurgailuen kontrolak aztertzen ditu, batez ere<br>tentsio baxuetan jarraitzeko gaitasunaren beharrak asetzeko. Sare desorekatuetan funtzionatzeko kontrolen<br>gaitasunak eta mugak aztertuko dira, eta emaitzak Matlab-Simulink bidez simulatuko dira. Bihurgailuen<br>kontrol klasikoak hutsune bifasikoen aurrean funtzionatzeko gai direla ondorioztatu da, baina sare desore-<br>katuetan kontrol bereziak inplementatzea beharrezkoa da sare kodeen funtzionalitateak betetzeko.</p> Alexander Gomez-Raya, Alain Sanchez-Ruiz, Amaia Lopez-de-Heredia, Endika Bilbao Copyright (c) 2023 Ekaia EHUko Zientzia eta Teknologia aldizkaria https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0 https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia/article/view/27526 Tue, 22 Jul 2025 00:00:00 +0200