El poder normativo de los municipios de la Vasconia peninsular (siglos XIV-XIX)

Laburpena

Euskal Lurraldeen Ordenantza Zuzenbidea XIV. mendetik aurrera eratzen joan zen, helburua izanik emandako foruen zuzenbideak arautzen ez zituen espazioak arautzea. Zuzenbide idatzi eta adostu gisa sortu zen, eta ohiturazkoarekin batera garatu zen, hura sortu zuten herri-erakundeen (elizateak, unibertsitateak edo hiribilduak) berezko gai berriak arautzeko, bai eta horiekin interesak –batik bat ekonomikoak– partekatzen zituzten herri edo pertsonekiko harremanaren xede ziren beste gai batzuk ere. Eskubide adostu bat izan zenak (ez zuen inoiz halakoa izateari utzi) errege-berrespena behar zuen azkar; horrela, komunitateari aplikatzeko lehentasunezkoa izango zen. Batik bat XVI. mendetik aurrera, bilketa garrantzitsuak egin ziren. Horietako batzuk sistematikoak izan ziren, eta balio eta interes handia zuten XIX. mendera arte beren zuzenbide propioarekin eratu eta antolatu ziren komunitateetako barne-antolamendua eta bizimodua ezagutzeko. XIX. mendean, bada, beren udal-ordenantzen antolamendu politikoaren itxura Estatuak ezarritako xedapen orokorrekin eta udal-legeekin ordezkatu zen. Orduan, ordenantzen rola erregelamenduek ordeztu zuten poliki-poliki.