La verificación centrada en Twitter: análisis del 'fact checking' de los nutricionistas españoles en redes sociales

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##

Publicado 30-05-2023
José Luis Argiñano-Herrarte
Udane Goikoetxea-Bilbao
María del Mar Rodríguez González

Resumen

El creciente interés en la sociedad por la alimentación, el éxito de los nutricionistas y dietistas como influencers y la facilidad con la que las mentiras se extienden por las redes sociales forman un triángulo de interés. El objetivo de este trabajo es analizar la labor de los nutricionistas españoles como verificadores de información en Twitter, Facebook e Instagram, en 2019. Los resultados indican que en su labor de fact-checkers los nutricionistas prefieren Twitter a Instagram y a Facebook y que existe un sesgo de género. Los nutricionistas realizan una labor como fact-checkers poco activa y organizada, y sin tecnificación.

Cómo citar

Argiñano-Herrarte, J. L., Goikoetxea-Bilbao, U., & Rodríguez González, M. del M. (2023). La verificación centrada en Twitter: análisis del ’fact checking’ de los nutricionistas españoles en redes sociales. ZER: Revista De Estudios De Comunicación = Komunikazio Ikasketen Aldizkaria, 28(54), 121–140. https://doi.org/10.1387/zer.24666
Abstract 229 | pdf Downloads 150

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Keywords

nutricionistas, fact checking, verificación, Twitter

References
Aleixandre-Benavent, Rafael & Ferrer-Sapena, Antonia (2021). ¿Qué nos aportan las redes sociales? Anuario ThinkEPI, 4, 217-223.

Alonso-López, N., Sidorenko-Bautisargiñta, P. & Giacomelli, F. (2021). Beyond challenges and viral dance moves: TikTok as a vehicle for disinformation and fact-checking in Spain, Portugal, Brazil, and the USA. Anàlisi: Quaderns de Comunicació i Cultura, 64, 65-84. https://doi.org/10.5565/rev/analisi.3411

Amazeen, Michelle A. (2015). Revisiting the Epistemology of Fact-checking. Critical Review, 27(1), 1-22. https://doi.org/10.1080/08913811.2014.993890

Argiñano J.L. y Goikoetxea U. (2021). El rol de fact-checkers de los influencers españoles de la alimentación en Instagram. Comunicación y Medios. 30, 14-27.

Atehortua, Nelson A. & Patino, Stella (2021). COVID-19, a tale of two pandemics: novel coronavirus and fake news messagin. Health Promo-tion International, 36(2), 524–534. https://doi.org/10.1093/heapro/daaa140

Bigas, N. (2020, 12 de febrero). Coronavirus i 'fake news' sanitàries, quan el virus de la por s'expandeix per les xarxes. Universitat Oberta de Catalunya. Recuperado de https://bit.ly/3EHMEjy

Brems, C.; Temmerman, M.; Graham, T. & Broersma, M. (2017). Per-sonal branding on Twitter: How employed and freelance journalists stage themselves on social media. Digital journalism, 5(4), 443-459. http://doi.org/gf8mfv

Calvo, E. & Araguete, N. (2020). Fake news, trolls y otros encantos: Cómo funcionan (para bien y para mal) las redes sociales. Buenos Aires: Siglo Veintiuno.

Conroy, N. J; Rubin, V. L; Chen, J (2015): Automatic depeption. Methos to finding fake news. Proceedings of the Association for Infor-mation Science and Technology, 52(1), 1-4.

Cremades, J. (2007). Micropoder: La fuerza del ciudadano en la era digital. Madrid: EspasaCalpe

Demšar J, Curk T., Erjavec A., Gorup Č., Hočevar T., Milutinovič M., Možina M., Polajnar M. & Toplak M, Starič A (2013). Orange: data mining toolbox in python. J Mach Learn Res (14), 2349– 2353

Echevarría, B. (2016). Más ‘fact-checking’ contra la posverdad. Cua-dernos de Periodistas, 33, 9-16.

Establés, M. J., Guerrero-Pico, M. & Contreras-Espinosa, R. S. (2019). Jugadores, escritores e influencers en redes sociales: procesos de profe-sionalización entre adolescentes. Revista Latina de Comunicación So-cial, 74, 214-236. http://doi.org/djs9

Fernández Gómez, Jorge David, Hernández-Santaolalla, Vícto & Sanz-Marcos, Paloma (2018). Influencers, marca personal e ideología política en Twitter. Cuadernos Info, (42), 19-37. http://dx.doi.org/10.7764/cdi.42.1348

Freberg, K., Graham, K., McGaughey, K., y Freberg, L. A. (2011). Who are the social media influencers? A study of public perceptions of personality. Public Relations Review, 37(1), 90–92. https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2010.11.001

Freelon, D. (2018, 8 de marzo). Personalized information environments and their potential consequences for disinformation. First draft news, Recuperado de http://bit.ly/2Nof1LC

García-Ull, F. J. (2021). «Deepfakes: el próximo reto en la detección de noticias falsas». Anàlisi: Quaderns de Comunicació i Cultura, 64, 103-120. https://doi.org/10.5565/rev/analisi.3378

Goodmana, M. K.; Jaworskab, S. (2020). Mapping digital foodscapes: Digital food influencers and the grammars of good food. Geoforum, 117, 83-193. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2020.09.020

Graves, Lucas & Cherubini, Federica (2016). The Rise of Fact-checking Sites in Europe (Reuters Institute Digital News Report). Reu-ters Institute for the Study of Journalism

Guess, A., Nagler, J. & Tucker, J. (2019). Less than you think: Preva-lence and redictors of fake news dissemination on Facebook. Science Advances, 5 (1). https://doi.org/10.1126/sciadv.aau4586

Igartua, J.J. (2006). Métodos cuantitativos de investigación en comuni-cación. Bosch.

Interactive Advertising Bureau. (2019, 5 de junio). Estudio Anual de Redes Sociales 2019. IABSpain. Recuperado de https://bit.ly/2FnW3DE

Jensen, K. B. & Jankowski, N. W. (1993). Metodologías cualitativas de investigación en comunicación de masas. Bosch.
Kai Shu, Amy Sliva, Suhang Wang, Jiliang Tang, and Huan Liu. (2017). Fake news detection on social media: A data mining perspec-tive. ACM SIGKDD Explorations Newsletter 19, 1, 22–36.

Kouzis-Loukas (2016). Learning scrapy. Packt Publishing Ltd. ISBN: 978 1 789439 978 8

Krishna, A. y Thompson, T. L. (2019). Misinformation about health: a review of health communication and misinformation scholarship. Ame-rican Behavioral Scientist, 65(2), 316-332. www.doi.org/10.1177/0002764219878223

López Noguero, F. (2002). El análisis de contenido como método de investigación. Revista de Educación, 4, 167-179. https://bit.ly/3kn0T5E

Magallón-Rosa, R. (2018). Nuevos formatos de verificación El caso de Maldito Bulo en Twitter. Sphera Pública, 1 (18), 41-65. Recuperado de http://sphera.ucam.edu/index.php/sphera-01/article/view/341

Marauri-Castillo, I., Rodríguez-González, M.- del-M., Armentia-Vizuete, I., & Marín-Murillo, F. (2021). Estrategia exitosa de informa-ción sobre alimentación dirigida a ’millennials’: el caso de Carlos Ríos en Instagram. Revista Mediterránea De Comunicación, 12(1), 253–267. https://doi.org/10.14198/MEDCOM000001

Marín Murillo, F., Armentia Vizuete, J. I., Rodríguez González, M. del M., & Marauri Castillo, I. (2021). Los nutricionistas españoles en las redes sociales: análisis de los mensajes con mayor engagement en Twit-ter, Facebook e Instagram. Fonseca, Journal of Communication, (22). https://doi.org/10.14201/fjc-v22-23044

Mariscal, R. (2020). Salud sin bulos. Distribución y Consumo, 1(161).

Mitchelstein, E.; Leiva, S.; Giuliano, C. & Boczkowski, P. J. (2018). La política da que hablar: Engagement en redes sociales de sitios de noti-cias. Cuadernos de Información y Comunicación, 23, 157-173.

Nahon, K. (2016). Where there is social media there is politics. En A. Bruns, G. Enli, E. Skogerbö, A. Larsson, C, Christensen (Eds.), Routledge companion to social media and politics (pp.39-55). New York: Routledge.

Newman, N., Fletcher, R., Kalogeropoulos, A. & Kleis Nielsen, R. (2019). Digital news report. Reuters Institute.
Nida, Eugene A. (1975). Exploring Semantic Structures. Wilhelm Fink Verlag.

Poti, J. M., Braga, B y & Qin, B. (2017). Ultra-processed Food Intake and Obesity: What Really Matters for Health-Processing or Nutrient Content? Current obesity reports, 6(4), 420–431. https://doi.org/10.1007/s13679-017-0285-4

Puig, Margarita (2019, 21 de abril). “El nutricionista que triunfa en Ins-tagram desenmascarando productos”. La Vanguardia. Recuperado de https://acortar.link/vG9Pg

Quevedo-Redondo, R. & Portalés-Oliva, M. (2017). Imagen y comuni-cación política en Instagram. Celebrificación de los candidatos a la pre-sidencia del Gobierno. Profesional de la información, 26(5), 916-927. http://doi.org/drv3

Ramírez de la Piscina, T., Peñafiel-Saiz, C. y Goikoetxea-Bilbao, U. (2020). Cuando la desinformación amenaza la democracia: Fake news, big data y redes sociales como herramientas de combate. XII Congreso Internacional de Ciberperiodismo. https://www.youtube.com/watch?v=QFyM8dvF6X0

Redondo, Myriam (2018). Verificación digital para periodistas. Ma-nual contra bulos y desinformación internacional. Editorial UOC.

Rodríguez-Pérez, Carlos. (2020). Una reflexión sobre la epistemología del fact-checking journalism: retos y dilemas. Revista de Comunicación, 19(1), 243-258. https://dx.doi.org/10.26441/rc19.1-2020-a14

Sádaba, T. y San Miguel, P. (2014). Revisión de los influentials con la aparición de Internet. Estudio del caso español a través de Stylelo-vely.com. Revista de comunicación, 13, 60-83.

Salaverría, R., Buslón, N., López-Pan, F., León, B., López-Goñi, I. y Erviti, M.C. (2020). Desinformación en tiempos de pandemia: tipología de los bulos sobre la Covid-19. Profesional de la información, 29(3), e290315. https://doi.org/10.3145/epi.2020.may.15
Sartori, Giovanni (1998). Homo videns: La sociedad teledirigida. Ma-drid: Taurus.

Tandoc, E., Lim, Z., & Ling, R. (2018). Defining fake news: a typology of scholarly definitions. Digital Journalism, 6(2), 137-153. https://doi.org/10.1080/21670811.2017.1360143

Torres, R., Gerhart, N., & Negahban, A. (2018). Epistemology in the era of fake news: An exploration of information verification behaviors among social networking site users. ACM SIGMIS Database: The DATABASE for Advances in Information Systems, 49(3), 78-97. https://doi.org/10.1145/3242734.324274

Ufarte-Ruiz, M.J.; Peralta-García, L.; Murcia-Verdú, F.J. (2018). Fact-checking: un nuevo desafío del periodismo. Profesional de la informa-ción, 27(4), 733-741. https://doi.org/10.3145/epi.2018.jul.02

Ufarte-Ruiz, María-José; Anzera, Giusseppe & Murcia-Verdú, Francis-co-José (2020). Plataformas independientes de fact-checking en España e Italia. Características, organización y método. Revista mediterránea de comunicación, 11(2), pp. 1-17. https://www.doi.org/10.14198/MEDCOM2020.11.2.3

Vasconcelos, Catarina, Lopes Da-Costa, Renato; Lopes-Días, Alvaro, Pereira, Leandro & Santo, Jose P. (2021). “Online influencers: healthy food or fake news”. En International Journal of Internet Marketing and Advertising, 15(2), pp.149 - 175
Vosoughi, S., Roy, D. & Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. Science, 359, 1146-1151. https://www.doi.org/10.1126/science.aap9559

Wason, Peter C & Johnson-Laird, Philip (1981). Psicología del razo-namiento. Estructura y contenido. Madrid. Debate.
Zhou, Xingi & Zafarani, Reza (2018). Fake news: a survey of research, detection methods, and opportunities. ACM Comput. Surv, 1, 1-40. https://arxiv.org/abs/1812.00315APA.
Sección
Artículos