Izenak sortzeko atzizkiak eta literatur hizkuntzaren historia: Ubillosen dotrina eta Lubieta eta Pomier hiztegiak
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Laburpena
Izenak sortzeko eratorbidean —bereziki, egile eta langile izenetan eta izen-abstraktugileetan— XVIII. mendeko literatur gipuzkeraren garapenak izan zuen eragina ikertu nahi izan da hemen, Larramendiren HHk (1745) ezarritako mugarria gogoan. Haren aurreko eta ondorengo lanak aztertu nahi izan dira horretarako: aspalditik ezaguna den Ubillosen dotrina (1785), eta berrikitan ezagutu den Pomier hiztegia eta Lubietarena (1728). Eratorbidean oro har, baina -tasun, -keria, -(t)ari, -tzaile / -le eta -gile / -gin atzizkietan jarri da arreta berezia. Gómez-Lópezek eta Zulaikak egindako edizioan (2020), 1745 aurretik kokatu zuten Pomierrena, baina bai hipotesi hori eta baita aurkakoa ere —1745 eta 1808 artekoa ote den— aztertu dira amaieran, Lakarrak (2022) egindako oharren ildotik.
Nola aipatu
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Literatur hizkuntza, eratorbidea, Larramendi, Pomier hiztegia, dialektologia historikoa.
Bilbao, Gidor & Ane Bueno Berridi. 2010. Diccionario en castellano y basquenze (1728). Lubietaren hiztegiaren transkripizioa (lan argitaragabea).
Bueno Berridi, Ane. 2006. Atzizkiak aztergai autore ezberdinen begiradapean. ASJU 40(1-2). 221-244.
Euskaltzaindia. 1995. 49. ARI (-lari) atzizkiaz [pdf]. https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0049.pdf.
Euskara Institutua. [2011]. Hitz eratorpena. In Sareko Euskal Gramatika (SEG). Leioa: UPV/EHU. https://www.ehu.eus/seg/morf/4/5.
Gómez-López, Ricardo. 1997. Euskalaritzaren historia eta historiografia: ikerketa-arloaren egoeraz. ASJU 31(2). 363-391.
Gómez-López, Ricardo & Zulaika, Josu M. 2020. El vocabulario Pomier. Edición y estudio de un diccionario manuscrito anónimo euskera-español (ASJUren gehigarriak 72). Bilbo: UPV/EHU.
Lakarra, Joseba A. 1985. Larramendiren hiztegigintzaren inguruan. ASJU 19(1). 9-50.
Lakarra, Joseba A. 1992. Larramendiren aurreko hiztegigintzaren historiaz: aztergai eta gogoeta. In Ricardo Gómez & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskalaritzaren historiaz, I: xvi-xix. mendeak, 275-312. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia.
Lakarra, Joseba A. 1993. xviii. mendeko hiztegigintzaren etorkiez. Gasteiz: UPV/EHUko doktorego-tesia. http://www.euskara.euskadi.eus/appcont/tesisDoctoral/PDFak/Joseba_Lakarra_TESIA.pdf.
Lakarra, Joseba A. 2022. Jatorr(i), aitor(tu), ilor(tu), bihor(tu): filologia ala hil. In Iván Igartua & Jesús Antonio Cid (arg.), Tu voz en muchas voces. Escritos en homenaje a Jon Juaristi, 401-460. Bilbo: UPV/EHU.
Mitxelena, Koldo. 1989. A propósito del catecismo vasco de Ubillos. FLV 54. 149-160.
Sarasola, Ibon.1986. Larramendiren eraginaz eta. ASJU 20(1). 203-215.
Sarasola, Ibon. 1997. Euskal hitz altxorraz. ASJU 31(1). 617-642.
Ubillos, Jose Antonio. 1785. Christau doctriñ berri-ecarlea christauari dagozcan eguia sinis-beharren-berria dacarrena. Tolosa: Francisco de la Lama (Berrargit. faksim. Donostia: Hordago, 1978).
Urgell, Blanca. 2003. Eratorpena Larramendiren hiztegian (I): eratorbideen analisia. ASJU 37(1). 203-260.
Urgell, Blanca. 2005. Larramendiren euskal liburuak 1745 arte: testu bibliografiaranzko hurbilketa bat. Lapurdum 10. 247-286. https://doi.org/10.4000/lapurdum.62.
Urgell, Blanca. 2018. Lehen Euskara Modernoa (1745-1891). In Joakin Gorrotxategi, Iván Igartua & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskararen Historia, 543-657. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Zulaika, Josu M. 2012. Breve panorámica de la lexicografía vasca anterior al Diccionario Trilingue de Larramendi (1745). BSEHL 8. 43-71.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-LanEratorririkGabe 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.