Disruptore endokrinoek eragiten al dute endometriosian? Berrikuspen sistematikoa

Laburpena

Endometriosia (EM) emakumeen artean ezgaitasuna eta antzutasuna sor ditzakeen gaixotasun prebalentea den arren, oraindik ez da argitu bere fisiopatologian eragiten dituzten faktoreak. Azken urte hauetan, argitaratutako ikerketek ingurumeneko disruptore endokrinoekiko (EDC) esposizioak EMn eragin dezakeela iradokitzen dute, eta orain arteko ebidentzia identifikatzeko, lan honen helburua berrikuspen sistematiko bat burutzea da. Horretarako, PRISMA metodologia erabiliz, 2012-2022 bitartean EDC-ekiko esposizioa eta EM-ari buruz egindako ikerketen bilaketa bibliografiko bat burutu zen PubMed, ScienceDirect eta Scopus datu baseetan. Guztira inklusio irizpideak betetzen zituzten 26 artikulu identifikatu ziren. Ikerketa gehienetan asoziazio positiboa eman zen gutxienez EDC baten eta EM-aren artean. BPA-ren kasuan, zazpi artikuluetatik bostetan asoziazio positiboa eman zen, bentzofenonen kasuan hirutik bitan, eta PFAS kasu guztietan. Parabenoak eta pestizida organofosforatuak artikulu bakarrean aztertu ziren, asoziazio positiboa erakutsiz. Aldiz, ftalatoetan eta metaletan orokorrean emaitzak kontraesankorrak izan ziren. Pb-ren kasuan, posiblea da maila baxuetan soilik izatea arrisku faktorea. Emaitzek argi erakusten dute oraindik ikerketa gutxi egin direla EM-an EDC-ekiko esposizioak duten eragina aztertzen. Egin diren ikerketa batzuek erlazionatuta daudela iradokitzen duten arren, alborapen arazoak eta beraien arteko desberdintasun metodologikoak direla eta, ebidentzia sendorik ez dagoela esan daiteke. Ikerketa gehiagoren beharra dago aztertu diren EDC-ekiko esposizioak EM-an duen eragina aztertzeko eta mekanismoak argitzeko.