Aditz sintagmaren barne-argumentuen hierarkia komunztadurarik gabeko testuinguruetan
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Argitaratua
2025-01-29
Javier Ormazabal
https://orcid.org/0000-0002-9774-8247
Laburpena
Lan honen xedea euskarazko AS-barneko argumentuen arteko oinarrizko hierarkia orain arte helburu horrekin erabili ez diren testuinguru sintaktiko batzuen bidez argitzen laguntzea da. Horretarako, ageriko komunztadurarik gabeko egitura desberdinak identifikatzen ditut —TZE nominalizazio eta partizipio egitura desberdinez gain, osagai koordinatuak eta aginterazkoak, aditz aspektual eta modalen zenbait testuinguru— eta perpaus jokatuen jokaerarekin erkatzen. Euskal Prosa Gaur (EPG) corpuseko elkarkarien analisi sistematikoak erakusten du hierarkia alderantzizkoa dela bi egitura motetan, eta iraulketa hori bakar-bakarrik sintaxi mailako eragiketa baten ondorioa izan daitekeela. Hurrenkeraz gain, ikus dezakegu egitura hauetan guztietan komunztadura ez agertzea ez dela “hutsune” morfologiko bat, komunztadurari dagokion prozesu sintaktikoaren faltaren sintoma eta ondorioa baizik. Hala bada, komunztadura eta kasu erkaketa zeharo prozesu autonomoak behar dute izan, komunztadura erlaziorik ez dagoenean kasu erkatzearen iturria komunztadura ez beste leku batean bilatu behar dugunez.
Nola aipatu
Ormazabal, Javier. 2025. «Aditz Sintagmaren Barne-Argumentuen Hierarkia Komunztadurarik Gabeko Testuinguruetan». Anuario Del Seminario De Filología Vasca "Julio De Urquijo" 57 ((1-2):757-72. https://doi.org/10.1387/asju.25995.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
References
Albizu, Pablo. 1998. Generalized Person-Case Constraint: A case for a syntax-driven inflectional morphology. In Myriam Uribe-Etxebarria & Amaya Mendikoetxea (arg.), Theoretical issues on the morphology-syntax interface (ASJUren Gehigarriak 40), 1-33. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU.
Albizu, Pablo. 2001. Datibo sintagmaren izaera sintaktikoaren inguruan: Eztabaidarako oinarrizko zenbait datu. In Beatriz Fernández & Pablo Albizu (arg.), Kasu eta komunztaduraren gainean. On Case and agreement, 9-70. Bilbo: UPV/EHU.
Albizu, Pablo. 2009. Construcciones inacusativas con dativos posesivos y dativos de interés en vasco: Un análisis derivacionalista. UPV/EHUko eskuizkribua.
Albizu, Pablo. 2011. Microvariación en las construcciones inacusativas de dativo posesivo del euskera. Wedisyn’s Second Workshop on Syntactic Variation, 2011ko otsailaren 17-18, Universitat de Barcelona. https://basqueandbeyond.ehu.eus/pdf/EncuentroBarcelonaProgramaFinal.pdf (2024/01/26).
Arregi, Eurídice. 2003. Dative alternations in Basque. Gasteiz: UPV/EHUko master tesia.
Arteatx, Iñigo, Xabier Artiagoitia & Arantzazu Elordieta. 2008. Antisimetriaren hipotesia vs buru parametroa: euskararen oinarrizko hitz hurrenkera ezbaian. Bilbo: UPV/EHU.
Artiagoitia, Xabier. 2001a. Irudiak eta emaileak. ASJU 35(1). 29-64.
Artiagoitia, Xabier. 2001b. Seemingly ergative, ergatively seeming. In Julia Herschensohn, Enrique Mallén & Karen Zagona (arg). Features and Interfaces in Romance: Essays in honor of Heles Contreras, 1-22. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Berro, Ane. 2019. Basque adjectival participles: Stative, resultative or experiential. Glossa: A Journal of General Linguistics 4(1). 66 (1-37). https://doi.org/10.5334/gjgl.730.
Chomsky, Noam. 2000. Minimalist inquiries: the framework. In Roger Martin, David Michaels, Juan Uriagereka & Samuel Jay Keyser (arg.), Step by Step: Essays in Honor of Howard Lasnik, 89-155. Cambridge, MA: MIT Press.
Chomsky, Noam. 2001. Derivation by phase. In Michael Kenstowicz (arg.), Ken Hale: A Life in Language, 1-52. Cambridge, MA: MIT Press.
EKC = Euskara Institutua (2013).
Elordieta, Arantzazu. 2001. Verb movement and constituent permutation in Basque. Leiden: Leiden University-ko doktorego tesia.
EPG = Sarasola et al. (2007).
Etxepare, Ricardo. 2014. Contact and change in a minimalist theory of parameters. In Carme Picallo (arg.), Linguistic variation in the minimalist framework, 108-139. Oxford: Oxford University Press.
Etxepare, Ricardo & William Haddican. 2017. Repairing final-over-final condition violations: Evidence from basque verb clusters. In Laura R. Bailey eta Michelle Sheehan (arg.), Order and structure in syntax I: word order and syntactic structure, 135-158. Berlin: Language Science Press.
Etxepare, Ricardo & Beñat Oyharçabal. 2009. Bi datibo ifar-ekialdeko zenbait hizkeretan. Lapurdum 13. 145-158.
Etxepare, Ricardo & Beñat Oyharçabal. 2013. Datives and adpositions in Northeastern Basque. In Beatriz Fernández eta Ricardo Etxepare (arg.), Variation in datives: A micro-comparative perspective, 50-95. Oxford: Oxford University Press.
Etxepare, Ricardo & Myriam Uribe-Etxebarria. 2008. On negation and focus in Spanish and Basque. In Xabier Artiagoitia eta Joseba A. Lakarra (arg.), Gramatika jaietan Patxi Goenagaren omenez (ASJUren Gehigarriak 51), 287-310. Bilbo: UPV/EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia.
Euskaltzaindia (Gramatika Batzordea). 2022. Euskararen gramatika. Bilbo: Euskaltzaindia.
Euskara Institutua. 2013. Euskal Klasikoen Corpusa (EKC). Bilbo: UPV/EHU. http://www.ehu.eus/ehg/kc/ (2024/01/05).
Fernández, Beatriz. 1997. Egiturazko kasuaren erkaketa euskaraz. Bilbo: UPV/EHU.
Fernández, Beatriz. 2014. Goi- eta behe-datiboak eta datibo-komunztaduraren murriztapena: iparekialdeko hizkerak eta euskara estandarra. In Irantzu Epelde (arg.), Euskal dialektologia: Lehena eta oraina (ASJUren Gehigarriak 69), 37-63. Bilbo: UPV/EHU.
Fernández, Beatriz & Josu Landa. 2009. Datibo komunztadura beti zaindu, inoiz zaindu ez eta batzueta baino zaintzen ez denean. Hiru ahoko aldagaia, datu iturri bi, eta erreminta bat: Corsintax. Lapurdum 13. 159-181.
Fernández, Beatriz & Jon Ortiz de Urbina. 2010. Datiboa hiztegian. Bilbo: UPV/EHU.
Fernández, Beatriz, Jon Ortiz de Urbina & Josu Landa. 2009. Komunztadurarik gabeko datiboen gakoez. In Ricardo Etxepare, Ricardo Gomez eta Joseba A. Lakarra (arg.), Beñat Oihartzabali gorazarre (ASJUren Gehigarriak 43), 352-380. Donostia: UPV/EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia.
Haddican, William. 2004. Sentence polarity and word order in Basque. The Linguistic Review 21. 87–124.
Hualde, José Ignacio. 1986. Case assignment in Basque. ASJU 22(1). 313-330.
Keine, Stefan & Jon Ander Mendia. 2020. Silencing the PCC. University of California at Los Angeles (UCLA) eta Universitàt Autònoma de Barcelona (UAB)-ko eskuizkribua.
Laka, Itziar. 1993. The structure of inflection: a case study in X0. In José Ignacio Hualde & Jon Ortiz de Urbina (arg.), Generative studies in Basque linguistics, 21-70. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Mitxelena, Koldo & Ibon Sarasola. 1987-2005. Orotariko Euskal Hiztegia / Diccionario General Vasco, 16 lib. Bilbo: Euskaltzaindia (11. argit. elektr. 2023: http://www.euskaltzaindia.eus/oeh).
Montoya, Estibaliz. 1998. Objektu bikoitzeko egiturak euskaraz. UPV/EHUko eskuizkribua.
Odria, Ane. 2014. Differential object marking and the nature of dative case in Basque varieties. Linguistic variation, 14(2), 289-317.
Odria, Ane. 2017. Differential Object Marking in Basque syntax: A microcomparative survey. UPV/EHUko doktorego tesia.
Ormazabal, Javier. 2017. Lapurterazko datiboen aldaketak EKC corpusean: kronologia baterako arakatzea. UPV/EHUko eskuizkribua.
Ormazabal, Javier & Juan Romero. 2017. Historical Changes in Basque Dative Alternations: Evidence for a P-based (neo) derivational analysis. Glossa: A Journal of General Linguistics 2(1). 78 (1–39). https://doi.org/10.5334/gjgl.103.
Ortiz de Urbina, Jon. 1989. Parameters in the grammar of Basque. Dordrecht: Foris.
Ortiz de Urbina, Jon. 1995. Datibo komunztaduraren gainean. In Ricardo Gómez & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskal Dialektologiako Kongresua (Donostia, 1991ko Irailak 2-6) (ASJUren Gehigarriak 28), 579-588. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia.
Ortiz de Urbina, Jon & Myriam Uribe-Etxebarria. 1991. Participial Predication in Basque. In Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Memoriae L. Mitcelena magistri sacrum (ASJUren Gehigarriak 14, 2. lib.), 993-1012. Donostia: Gipuzkoak Foru Aldundia. https://doi.org/10.1387/asju.9259.
Oyharçabal, Beñat. 2010. Basque ditransitives. In Maia Duguine, Susana Huidobro & Nerea Madariaga (arg.), Argument structure and syntactic relations from a crosslinguistic perspective, 233-260. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Pikabea, Josu. 1993. Lapurtera idatzia (XVII-XIX). Bilakaera baten urratsak. Donostia: UPV/EHU & Kutxa.
Pineda, Anna. 2014. Les fronteres de la (in)transitivitat: estudi dels aplicatius en llengües romàniques i basc. Barcelona: Universitat Autònoma de Barcelona (UAB)-ko doktorego tesia.
Rebuschi, Georges. 1983. Autour du parfait et du passif basques. In Piarres Lafitte-ri Omenaldia (Iker 2), 545-558. Iruñea: Euskaltzaindia.
Rezac, Milan. 2008. The syntax of eccentric agreement. The Person-Case Constraint and absolutive displacement in Basque. Natural Language & Linguistic Theory 26. 61-106. https://doi.org/10.1007/s11049-008-9032-6.
Rezac, Milan. 2009. Person restrictions in Basque intransitives. Lapurdum 13. 305-322.
Sarasola, Ibon, Pello Salaburu, Josu Landa & Josu Zabaleta. 2007. Ereduzko Prosa Gaur (EPG). Bilbo: UPV/EHU, Euskara Institutua. https://www.ehu.eus/euskara-orria/euskara/ereduzkoa/ (2024/01/05).
Zabala, Igone. 1993. Predikazioaren teoriak gramatika sortzailean (euskararen kasua).Gasteiz: UPV/EHUko doktorego tesia.
Albizu, Pablo. 2001. Datibo sintagmaren izaera sintaktikoaren inguruan: Eztabaidarako oinarrizko zenbait datu. In Beatriz Fernández & Pablo Albizu (arg.), Kasu eta komunztaduraren gainean. On Case and agreement, 9-70. Bilbo: UPV/EHU.
Albizu, Pablo. 2009. Construcciones inacusativas con dativos posesivos y dativos de interés en vasco: Un análisis derivacionalista. UPV/EHUko eskuizkribua.
Albizu, Pablo. 2011. Microvariación en las construcciones inacusativas de dativo posesivo del euskera. Wedisyn’s Second Workshop on Syntactic Variation, 2011ko otsailaren 17-18, Universitat de Barcelona. https://basqueandbeyond.ehu.eus/pdf/EncuentroBarcelonaProgramaFinal.pdf (2024/01/26).
Arregi, Eurídice. 2003. Dative alternations in Basque. Gasteiz: UPV/EHUko master tesia.
Arteatx, Iñigo, Xabier Artiagoitia & Arantzazu Elordieta. 2008. Antisimetriaren hipotesia vs buru parametroa: euskararen oinarrizko hitz hurrenkera ezbaian. Bilbo: UPV/EHU.
Artiagoitia, Xabier. 2001a. Irudiak eta emaileak. ASJU 35(1). 29-64.
Artiagoitia, Xabier. 2001b. Seemingly ergative, ergatively seeming. In Julia Herschensohn, Enrique Mallén & Karen Zagona (arg). Features and Interfaces in Romance: Essays in honor of Heles Contreras, 1-22. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Berro, Ane. 2019. Basque adjectival participles: Stative, resultative or experiential. Glossa: A Journal of General Linguistics 4(1). 66 (1-37). https://doi.org/10.5334/gjgl.730.
Chomsky, Noam. 2000. Minimalist inquiries: the framework. In Roger Martin, David Michaels, Juan Uriagereka & Samuel Jay Keyser (arg.), Step by Step: Essays in Honor of Howard Lasnik, 89-155. Cambridge, MA: MIT Press.
Chomsky, Noam. 2001. Derivation by phase. In Michael Kenstowicz (arg.), Ken Hale: A Life in Language, 1-52. Cambridge, MA: MIT Press.
EKC = Euskara Institutua (2013).
Elordieta, Arantzazu. 2001. Verb movement and constituent permutation in Basque. Leiden: Leiden University-ko doktorego tesia.
EPG = Sarasola et al. (2007).
Etxepare, Ricardo. 2014. Contact and change in a minimalist theory of parameters. In Carme Picallo (arg.), Linguistic variation in the minimalist framework, 108-139. Oxford: Oxford University Press.
Etxepare, Ricardo & William Haddican. 2017. Repairing final-over-final condition violations: Evidence from basque verb clusters. In Laura R. Bailey eta Michelle Sheehan (arg.), Order and structure in syntax I: word order and syntactic structure, 135-158. Berlin: Language Science Press.
Etxepare, Ricardo & Beñat Oyharçabal. 2009. Bi datibo ifar-ekialdeko zenbait hizkeretan. Lapurdum 13. 145-158.
Etxepare, Ricardo & Beñat Oyharçabal. 2013. Datives and adpositions in Northeastern Basque. In Beatriz Fernández eta Ricardo Etxepare (arg.), Variation in datives: A micro-comparative perspective, 50-95. Oxford: Oxford University Press.
Etxepare, Ricardo & Myriam Uribe-Etxebarria. 2008. On negation and focus in Spanish and Basque. In Xabier Artiagoitia eta Joseba A. Lakarra (arg.), Gramatika jaietan Patxi Goenagaren omenez (ASJUren Gehigarriak 51), 287-310. Bilbo: UPV/EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia.
Euskaltzaindia (Gramatika Batzordea). 2022. Euskararen gramatika. Bilbo: Euskaltzaindia.
Euskara Institutua. 2013. Euskal Klasikoen Corpusa (EKC). Bilbo: UPV/EHU. http://www.ehu.eus/ehg/kc/ (2024/01/05).
Fernández, Beatriz. 1997. Egiturazko kasuaren erkaketa euskaraz. Bilbo: UPV/EHU.
Fernández, Beatriz. 2014. Goi- eta behe-datiboak eta datibo-komunztaduraren murriztapena: iparekialdeko hizkerak eta euskara estandarra. In Irantzu Epelde (arg.), Euskal dialektologia: Lehena eta oraina (ASJUren Gehigarriak 69), 37-63. Bilbo: UPV/EHU.
Fernández, Beatriz & Josu Landa. 2009. Datibo komunztadura beti zaindu, inoiz zaindu ez eta batzueta baino zaintzen ez denean. Hiru ahoko aldagaia, datu iturri bi, eta erreminta bat: Corsintax. Lapurdum 13. 159-181.
Fernández, Beatriz & Jon Ortiz de Urbina. 2010. Datiboa hiztegian. Bilbo: UPV/EHU.
Fernández, Beatriz, Jon Ortiz de Urbina & Josu Landa. 2009. Komunztadurarik gabeko datiboen gakoez. In Ricardo Etxepare, Ricardo Gomez eta Joseba A. Lakarra (arg.), Beñat Oihartzabali gorazarre (ASJUren Gehigarriak 43), 352-380. Donostia: UPV/EHU & Gipuzkoako Foru Aldundia.
Haddican, William. 2004. Sentence polarity and word order in Basque. The Linguistic Review 21. 87–124.
Hualde, José Ignacio. 1986. Case assignment in Basque. ASJU 22(1). 313-330.
Keine, Stefan & Jon Ander Mendia. 2020. Silencing the PCC. University of California at Los Angeles (UCLA) eta Universitàt Autònoma de Barcelona (UAB)-ko eskuizkribua.
Laka, Itziar. 1993. The structure of inflection: a case study in X0. In José Ignacio Hualde & Jon Ortiz de Urbina (arg.), Generative studies in Basque linguistics, 21-70. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Mitxelena, Koldo & Ibon Sarasola. 1987-2005. Orotariko Euskal Hiztegia / Diccionario General Vasco, 16 lib. Bilbo: Euskaltzaindia (11. argit. elektr. 2023: http://www.euskaltzaindia.eus/oeh).
Montoya, Estibaliz. 1998. Objektu bikoitzeko egiturak euskaraz. UPV/EHUko eskuizkribua.
Odria, Ane. 2014. Differential object marking and the nature of dative case in Basque varieties. Linguistic variation, 14(2), 289-317.
Odria, Ane. 2017. Differential Object Marking in Basque syntax: A microcomparative survey. UPV/EHUko doktorego tesia.
Ormazabal, Javier. 2017. Lapurterazko datiboen aldaketak EKC corpusean: kronologia baterako arakatzea. UPV/EHUko eskuizkribua.
Ormazabal, Javier & Juan Romero. 2017. Historical Changes in Basque Dative Alternations: Evidence for a P-based (neo) derivational analysis. Glossa: A Journal of General Linguistics 2(1). 78 (1–39). https://doi.org/10.5334/gjgl.103.
Ortiz de Urbina, Jon. 1989. Parameters in the grammar of Basque. Dordrecht: Foris.
Ortiz de Urbina, Jon. 1995. Datibo komunztaduraren gainean. In Ricardo Gómez & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskal Dialektologiako Kongresua (Donostia, 1991ko Irailak 2-6) (ASJUren Gehigarriak 28), 579-588. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia.
Ortiz de Urbina, Jon & Myriam Uribe-Etxebarria. 1991. Participial Predication in Basque. In Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Memoriae L. Mitcelena magistri sacrum (ASJUren Gehigarriak 14, 2. lib.), 993-1012. Donostia: Gipuzkoak Foru Aldundia. https://doi.org/10.1387/asju.9259.
Oyharçabal, Beñat. 2010. Basque ditransitives. In Maia Duguine, Susana Huidobro & Nerea Madariaga (arg.), Argument structure and syntactic relations from a crosslinguistic perspective, 233-260. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Pikabea, Josu. 1993. Lapurtera idatzia (XVII-XIX). Bilakaera baten urratsak. Donostia: UPV/EHU & Kutxa.
Pineda, Anna. 2014. Les fronteres de la (in)transitivitat: estudi dels aplicatius en llengües romàniques i basc. Barcelona: Universitat Autònoma de Barcelona (UAB)-ko doktorego tesia.
Rebuschi, Georges. 1983. Autour du parfait et du passif basques. In Piarres Lafitte-ri Omenaldia (Iker 2), 545-558. Iruñea: Euskaltzaindia.
Rezac, Milan. 2008. The syntax of eccentric agreement. The Person-Case Constraint and absolutive displacement in Basque. Natural Language & Linguistic Theory 26. 61-106. https://doi.org/10.1007/s11049-008-9032-6.
Rezac, Milan. 2009. Person restrictions in Basque intransitives. Lapurdum 13. 305-322.
Sarasola, Ibon, Pello Salaburu, Josu Landa & Josu Zabaleta. 2007. Ereduzko Prosa Gaur (EPG). Bilbo: UPV/EHU, Euskara Institutua. https://www.ehu.eus/euskara-orria/euskara/ereduzkoa/ (2024/01/05).
Zabala, Igone. 1993. Predikazioaren teoriak gramatika sortzailean (euskararen kasua).Gasteiz: UPV/EHUko doktorego tesia.
Zenbakia
Atala
Artikuluak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-LanEratorririkGabe 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.