Beste aditz laguntzaile ditrantsitibo bat Gipuzkoa mendebaldean: -ag- erroko formen jatorria eta garapena
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Argitaratua
2021-09-13
Borja Ariztimuño Lopez
https://orcid.org/0000-0003-2345-7137
Laburpena
Artikulu honetan Gipuzkoa mendebaldeko hizkeretan baizik ageri ez den aditz laguntzaile batez arituko naiz (adib. Otxoa Arinen diago ‘dio’), bi helburu nagusirekin: batetik, lehen aldiz forma dokumentatu guztiak sailkatzea (orain arte identifikatu ez diren zenbait barne), eta bestalde, adizki horien eta orobat gutxi aztertu diren Lazarragaren jago ‘dio’ erakoen arteko harremana argitzea, guztien sorreraren eta garapenaren gaineko proposamen bat eginez. Hala, testuen azterketa filologikoa eta barne-berreraiketa baliatuz ondoriozta daiteke ezen Araba ipar-ekialdeko eta Debarroaren inguruko euskaran *edun-en forma ditrantsitibo bereziak garatu zirela, zeinek bilakaera fonologiko baten ondorioz -ag- erroa erakusten duten, eta betiere 3. pertsonako datibo-komunztadura.
Nola aipatu
Ariztimuño Lopez, Borja. 2021. «Beste Aditz Laguntzaile Ditrantsitibo Bat Gipuzkoa Mendebaldean: -Ag- Erroko Formen Jatorria Eta Garapena». Anuario Del Seminario De Filología Vasca "Julio De Urquijo" 54 (1-2):265-78. https://doi.org/10.1387/asju.23057.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
References
Aldai, Gontzal. 2013. Sasiola vs. Lazarraga: Acerca del euskera del texto de Estibaliz Sasiola. Lapurdum 17. 7-29. https://doi.org/10.4000/lapurdum.2400.
Altuna, Fidel. 1995. Loiolako dotrina (XVIII. mendea). ASJU 29(2). 611-649.
Altuna, Patxi. 1992. Ochoa de Arin-en Doctrina Christiana-ren (1713) hizkeraren laburpena. Euskera 37(1). 573-589.
Aranburu, Pello Joxe, Marian Bidegain, Antton Idiakez & Iñaki Rezola. 1999. Jose Otxoa Arin (1672-1743) gipuzkera literarioaren aintzindari (VIII. Gerriko ikerlan-sariketa). Lazkao: Goierriko Euskal Eskola, Maizpide Euskaltegia & Lazkaoko Udala.
Arejita, Adolfo & Mirari Alberdi. 1983. Amilletaren dotrinea. Litterae vasconicae 3. 9-68.
Ariztimuño, Borja. 2015. Lazarragaren eskuizkribuko adizki batzuez (euskal aditz jokoaren kronologia erlatibo baterantz. In Ricardo Gómez & Maria Jose Ezeizabarrena (arg.), Eridenen du zerzaz kontenta. Sailkideen omenaldia Henrike Knörr irakasleari (1947-2008), 117-140. Bilbo: UPV/EHU.
Ariztimuño, Borja. 2021a. Lazarragaren eskuizkribuko adizkia: grafia-kontu bat baino gehiago. Uztaro 118. 81-92.
Ariztimuño, Borja. 2021b. Garibairen errefrauetako diago: euskara, zakurrak, eta ustekabeko beste etimologia batzuk. FLV 131. 47-59. https://doi.org/10.35462/flv131.2.
Azpiazu, Jose Antonio. 1988. Palabras y textos vascos antiguos. Eusko Ikaskuntza: Hizkuntza eta Literatura 7. 7-14.
Bähr, Gerhard. 1927-28. Estudio sobre el verbo guipuzcoano. RIEV 17 eta hh.
Bilbao, Gidor, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell. 2020. Lazarraga eskuizkribuaren edizioa eta azterketa, 2 lib. Bilbo: UPV/EHU.
Bonaparte, Louis-Lucien. 1869. Le verbe basque en tableaux (Berrargit. faksim. Opera omnia vasconice, 1. lib., 221-242. Bilbo: Euskaltzaindia, 1991).
Dodgson, Edward Spencer. 1913. An analytical and quotational index to the 353 forms of the verb which occur in the catechism of J. Ochoa de Arin. Hermathena 17(39). 219-243.
Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU). d.g. Euskal Klasikoen Corpusa (EKC). http://www.ehu.eus/ehg/kc/ (2020/12/07).
Euskaltzaindia. 2014. Euskal Herri Hizkeren Atlasa [EHHA], 4. lib. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1991. Morfología del verbo auxiliar guipuzcoano. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1992. Morfología del verbo auxiliar vizcaino. Bilbo: Euskaltzaindia.
Lafon, René. 1961. Sur les formes verbales basques qui contiennent un indice datif (Berrargit. in Jean Haritschelhar & Piarres Charritton (arg.), Vasconiana (Iker 11), 411-420. Bilbo: Euskaltzaindia, 1999).
Lakarra, Joseba A. 1985. Literatur gipuzkerarantz. Larramendiren Azkoitiko sermoia (1737). ASJU 19(1). 235-281.
Lakarra, Joseba A. 2008a. Aitzineuskararen gramatikarantz: malkar eta osinetan zehar. In Xabier Artiagoitia & Joseba Andoni Lakarra (arg.), Gramatika jaietan. Patxi Goeneagaren omenez (ASJUren Gehigarriak 51), 451-490. Bilbo: UPV/EHU.
Lakarra, Joseba A. 2008b. Temas para un prólogo: Forma canónica, tipología holística diacrónica y reconstrucción del protovasco. Oihenart 23. 277-347.
Lakarra, Joseba A., Julen Manterola & Iñaki Segurola. 2019. Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (EHHE-200). Bilbo: Euskaltzaindia.
Larramendi, Manuel. 1729. El impossible vencido: arte de la lengua bascongada. Salamanca: Antonio Joseph Villargordo Alcaráz.
Larramendi, Manuel. 1745. Diccionario trilingüe del castellano, bascuence y latin. Donostia: Bartholome Riesgo y Montero.
Lekuona, Manuel. 1954. Gabon-kantak. Egan 5-6. 9-44.
Madariaga, Juan, Jose Antonio Azpiazu & Jerardo Elortza. 2009. XVIII. eta XIX. mendeetako Azpeitiko euskal testu batzuk. FLV 110. 5-45.
Mitxelena, Koldo. 1954. Nota sobre algunos pasajes de los Refranes y Sentencias de 1596 (Berrargit. in Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Luis Michelena. Obras completas XI (ASJUren Gehigarriak 54), 131-139. Donostia & Gasteiz: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 2011.
Mitxelena, Koldo. 1958. Introducción (Berrargit. in Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Luis Michelena. Obras completas XII (ASJUren Gehigarriak 55), 202-232. Donostia & Gasteiz: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 2011.
Mounole, Céline. 2015. Datibo-komunztaduraz eta laguntzaile hirupertsonalen diakroniaz. In Beatriz Fernández & Pello Salaburu (arg.), Ibon Sarasola, Gorazarre. Homenatge, Homenaje, 473-490. Bilbo: UPV/EHU.
Oregi, Josu. 1972. Otxoa-Arinen ‘Doctrina’ ― (1713). FLV 12. 353-370.
Ros, Ander. 2020. Ene laztan gozo ederra... Filologia azterketa. [online]. http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/219.html (2020/12/07).
Sarasola, Ibon. 1983. Contribución al estudio y edición de textos antiguos vascos. ASJU 17(1). 69-212.
Satrustegi, Jose Maria. 1983. Lasarteko bertso paper zahar bat (1716). In Euskaltzaindia (arg.), Piarres Laffiteri omenaldia (Iker 2), 571-581. Bilbo: Euskaltzaindia.
Satrustegi, Jose Maria. 1987. Euskal testu zaharrak (Euskararen Lekukoak 13). Iruñea: Euskaltzaindia.
Uribe-Etxebarria, Oxel. 2008. Euskerazko doktrinia Anzuelako berba moduan (1825). ASJU 42(2). 139-209.
Urkizu, Patri. 2009. Un texto olvidado del siglo XVII. ‘Sumario Brebea...’ (Azkoitia, 1614). Revista de lenguas y literaturas catalana, gallega y vasca 14. 207-217. https://doi.org/10.5944/rllcgv.vol.14.2009.5949.
Zuazo, Koldo. 2012. Arabako euskara. Donostia: Elkar.
Altuna, Fidel. 1995. Loiolako dotrina (XVIII. mendea). ASJU 29(2). 611-649.
Altuna, Patxi. 1992. Ochoa de Arin-en Doctrina Christiana-ren (1713) hizkeraren laburpena. Euskera 37(1). 573-589.
Aranburu, Pello Joxe, Marian Bidegain, Antton Idiakez & Iñaki Rezola. 1999. Jose Otxoa Arin (1672-1743) gipuzkera literarioaren aintzindari (VIII. Gerriko ikerlan-sariketa). Lazkao: Goierriko Euskal Eskola, Maizpide Euskaltegia & Lazkaoko Udala.
Arejita, Adolfo & Mirari Alberdi. 1983. Amilletaren dotrinea. Litterae vasconicae 3. 9-68.
Ariztimuño, Borja. 2015. Lazarragaren eskuizkribuko adizki batzuez (euskal aditz jokoaren kronologia erlatibo baterantz. In Ricardo Gómez & Maria Jose Ezeizabarrena (arg.), Eridenen du zerzaz kontenta. Sailkideen omenaldia Henrike Knörr irakasleari (1947-2008), 117-140. Bilbo: UPV/EHU.
Ariztimuño, Borja. 2021a. Lazarragaren eskuizkribuko
Ariztimuño, Borja. 2021b. Garibairen errefrauetako diago: euskara, zakurrak, eta ustekabeko beste etimologia batzuk. FLV 131. 47-59. https://doi.org/10.35462/flv131.2.
Azpiazu, Jose Antonio. 1988. Palabras y textos vascos antiguos. Eusko Ikaskuntza: Hizkuntza eta Literatura 7. 7-14.
Bähr, Gerhard. 1927-28. Estudio sobre el verbo guipuzcoano. RIEV 17 eta hh.
Bilbao, Gidor, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell. 2020. Lazarraga eskuizkribuaren edizioa eta azterketa, 2 lib. Bilbo: UPV/EHU.
Bonaparte, Louis-Lucien. 1869. Le verbe basque en tableaux (Berrargit. faksim. Opera omnia vasconice, 1. lib., 221-242. Bilbo: Euskaltzaindia, 1991).
Dodgson, Edward Spencer. 1913. An analytical and quotational index to the 353 forms of the verb which occur in the catechism of J. Ochoa de Arin. Hermathena 17(39). 219-243.
Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU). d.g. Euskal Klasikoen Corpusa (EKC). http://www.ehu.eus/ehg/kc/ (2020/12/07).
Euskaltzaindia. 2014. Euskal Herri Hizkeren Atlasa [EHHA], 4. lib. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1991. Morfología del verbo auxiliar guipuzcoano. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1992. Morfología del verbo auxiliar vizcaino. Bilbo: Euskaltzaindia.
Lafon, René. 1961. Sur les formes verbales basques qui contiennent un indice datif (Berrargit. in Jean Haritschelhar & Piarres Charritton (arg.), Vasconiana (Iker 11), 411-420. Bilbo: Euskaltzaindia, 1999).
Lakarra, Joseba A. 1985. Literatur gipuzkerarantz. Larramendiren Azkoitiko sermoia (1737). ASJU 19(1). 235-281.
Lakarra, Joseba A. 2008a. Aitzineuskararen gramatikarantz: malkar eta osinetan zehar. In Xabier Artiagoitia & Joseba Andoni Lakarra (arg.), Gramatika jaietan. Patxi Goeneagaren omenez (ASJUren Gehigarriak 51), 451-490. Bilbo: UPV/EHU.
Lakarra, Joseba A. 2008b. Temas para un prólogo: Forma canónica, tipología holística diacrónica y reconstrucción del protovasco. Oihenart 23. 277-347.
Lakarra, Joseba A., Julen Manterola & Iñaki Segurola. 2019. Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (EHHE-200). Bilbo: Euskaltzaindia.
Larramendi, Manuel. 1729. El impossible vencido: arte de la lengua bascongada. Salamanca: Antonio Joseph Villargordo Alcaráz.
Larramendi, Manuel. 1745. Diccionario trilingüe del castellano, bascuence y latin. Donostia: Bartholome Riesgo y Montero.
Lekuona, Manuel. 1954. Gabon-kantak. Egan 5-6. 9-44.
Madariaga, Juan, Jose Antonio Azpiazu & Jerardo Elortza. 2009. XVIII. eta XIX. mendeetako Azpeitiko euskal testu batzuk. FLV 110. 5-45.
Mitxelena, Koldo. 1954. Nota sobre algunos pasajes de los Refranes y Sentencias de 1596 (Berrargit. in Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Luis Michelena. Obras completas XI (ASJUren Gehigarriak 54), 131-139. Donostia & Gasteiz: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 2011.
Mitxelena, Koldo. 1958. Introducción (Berrargit. in Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Luis Michelena. Obras completas XII (ASJUren Gehigarriak 55), 202-232. Donostia & Gasteiz: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 2011.
Mounole, Céline. 2015. Datibo-komunztaduraz eta laguntzaile hirupertsonalen diakroniaz. In Beatriz Fernández & Pello Salaburu (arg.), Ibon Sarasola, Gorazarre. Homenatge, Homenaje, 473-490. Bilbo: UPV/EHU.
Oregi, Josu. 1972. Otxoa-Arinen ‘Doctrina’ ― (1713). FLV 12. 353-370.
Ros, Ander. 2020. Ene laztan gozo ederra... Filologia azterketa. [online]. http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/219.html (2020/12/07).
Sarasola, Ibon. 1983. Contribución al estudio y edición de textos antiguos vascos. ASJU 17(1). 69-212.
Satrustegi, Jose Maria. 1983. Lasarteko bertso paper zahar bat (1716). In Euskaltzaindia (arg.), Piarres Laffiteri omenaldia (Iker 2), 571-581. Bilbo: Euskaltzaindia.
Satrustegi, Jose Maria. 1987. Euskal testu zaharrak (Euskararen Lekukoak 13). Iruñea: Euskaltzaindia.
Uribe-Etxebarria, Oxel. 2008. Euskerazko doktrinia Anzuelako berba moduan (1825). ASJU 42(2). 139-209.
Urkizu, Patri. 2009. Un texto olvidado del siglo XVII. ‘Sumario Brebea...’ (Azkoitia, 1614). Revista de lenguas y literaturas catalana, gallega y vasca 14. 207-217. https://doi.org/10.5944/rllcgv.vol.14.2009.5949.
Zuazo, Koldo. 2012. Arabako euskara. Donostia: Elkar.
Zenbakia
Atala
Artikuluak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-LanEratorririkGabe 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.