Beste aditz laguntzaile ditrantsitibo bat Gipuzkoa mendebaldean: -ag- erroko formen jatorria eta garapena / Another ditransitive auxiliary verb in western Gipuzkoa: the origin and development of -ag- root forms
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Publicado
13-09-2021
Borja Ariztimuño Lopez
https://orcid.org/0000-0003-2345-7137
Resumen
In this paper I will deal with an auxiliary verb that appears only in the varieties of western Gipuzkoa (e.g. Otxoa Arin’s diago), with two main goals: on the one hand, to make the first classification of all the documented forms (including some previously unidentified ones), and on the other, to establish the relationship between these forms and the equally little studied ones of Lazarraga’s jago type, presenting a proposal on their origin and development. Thus, through the philological study of the texts and internal reconstruction, it can be concluded that in the Basque language of the northeastern Araba and the Deba basin, characteristic ditransitive forms of the verb *edun developed which historically show a root -ag- and always agree with the third person dative.
Cómo citar
Ariztimuño Lopez, Borja. 2021. «Beste Aditz Laguntzaile Ditrantsitibo Bat Gipuzkoa Mendebaldean: -Ag- Erroko Formen Jatorria Eta Garapena / Another Ditransitive Auxiliary Verb in Western Gipuzkoa: The Origin and Development of -Ag- Root Forms». Anuario Del Seminario De Filología Vasca "Julio De Urquijo" 54 (1-2):265-78. https://doi.org/10.1387/asju.23057.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
References
Aldai, Gontzal. 2013. Sasiola vs. Lazarraga: Acerca del euskera del texto de Estibaliz Sasiola. Lapurdum 17. 7-29. https://doi.org/10.4000/lapurdum.2400.
Altuna, Fidel. 1995. Loiolako dotrina (XVIII. mendea). ASJU 29(2). 611-649.
Altuna, Patxi. 1992. Ochoa de Arin-en Doctrina Christiana-ren (1713) hizkeraren laburpena. Euskera 37(1). 573-589.
Aranburu, Pello Joxe, Marian Bidegain, Antton Idiakez & Iñaki Rezola. 1999. Jose Otxoa Arin (1672-1743) gipuzkera literarioaren aintzindari (VIII. Gerriko ikerlan-sariketa). Lazkao: Goierriko Euskal Eskola, Maizpide Euskaltegia & Lazkaoko Udala.
Arejita, Adolfo & Mirari Alberdi. 1983. Amilletaren dotrinea. Litterae vasconicae 3. 9-68.
Ariztimuño, Borja. 2015. Lazarragaren eskuizkribuko adizki batzuez (euskal aditz jokoaren kronologia erlatibo baterantz. In Ricardo Gómez & Maria Jose Ezeizabarrena (arg.), Eridenen du zerzaz kontenta. Sailkideen omenaldia Henrike Knörr irakasleari (1947-2008), 117-140. Bilbo: UPV/EHU.
Ariztimuño, Borja. 2021a. Lazarragaren eskuizkribuko adizkia: grafia-kontu bat baino gehiago. Uztaro 118. 81-92.
Ariztimuño, Borja. 2021b. Garibairen errefrauetako diago: euskara, zakurrak, eta ustekabeko beste etimologia batzuk. FLV 131. 47-59. https://doi.org/10.35462/flv131.2.
Azpiazu, Jose Antonio. 1988. Palabras y textos vascos antiguos. Eusko Ikaskuntza: Hizkuntza eta Literatura 7. 7-14.
Bähr, Gerhard. 1927-28. Estudio sobre el verbo guipuzcoano. RIEV 17 eta hh.
Bilbao, Gidor, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell. 2020. Lazarraga eskuizkribuaren edizioa eta azterketa, 2 lib. Bilbo: UPV/EHU.
Bonaparte, Louis-Lucien. 1869. Le verbe basque en tableaux (Berrargit. faksim. Opera omnia vasconice, 1. lib., 221-242. Bilbo: Euskaltzaindia, 1991).
Dodgson, Edward Spencer. 1913. An analytical and quotational index to the 353 forms of the verb which occur in the catechism of J. Ochoa de Arin. Hermathena 17(39). 219-243.
Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU). d.g. Euskal Klasikoen Corpusa (EKC). http://www.ehu.eus/ehg/kc/ (2020/12/07).
Euskaltzaindia. 2014. Euskal Herri Hizkeren Atlasa [EHHA], 4. lib. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1991. Morfología del verbo auxiliar guipuzcoano. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1992. Morfología del verbo auxiliar vizcaino. Bilbo: Euskaltzaindia.
Lafon, René. 1961. Sur les formes verbales basques qui contiennent un indice datif (Berrargit. in Jean Haritschelhar & Piarres Charritton (arg.), Vasconiana (Iker 11), 411-420. Bilbo: Euskaltzaindia, 1999).
Lakarra, Joseba A. 1985. Literatur gipuzkerarantz. Larramendiren Azkoitiko sermoia (1737). ASJU 19(1). 235-281.
Lakarra, Joseba A. 2008a. Aitzineuskararen gramatikarantz: malkar eta osinetan zehar. In Xabier Artiagoitia & Joseba Andoni Lakarra (arg.), Gramatika jaietan. Patxi Goeneagaren omenez (ASJUren Gehigarriak 51), 451-490. Bilbo: UPV/EHU.
Lakarra, Joseba A. 2008b. Temas para un prólogo: Forma canónica, tipología holística diacrónica y reconstrucción del protovasco. Oihenart 23. 277-347.
Lakarra, Joseba A., Julen Manterola & Iñaki Segurola. 2019. Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (EHHE-200). Bilbo: Euskaltzaindia.
Larramendi, Manuel. 1729. El impossible vencido: arte de la lengua bascongada. Salamanca: Antonio Joseph Villargordo Alcaráz.
Larramendi, Manuel. 1745. Diccionario trilingüe del castellano, bascuence y latin. Donostia: Bartholome Riesgo y Montero.
Lekuona, Manuel. 1954. Gabon-kantak. Egan 5-6. 9-44.
Madariaga, Juan, Jose Antonio Azpiazu & Jerardo Elortza. 2009. XVIII. eta XIX. mendeetako Azpeitiko euskal testu batzuk. FLV 110. 5-45.
Mitxelena, Koldo. 1954. Nota sobre algunos pasajes de los Refranes y Sentencias de 1596 (Berrargit. in Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Luis Michelena. Obras completas XI (ASJUren Gehigarriak 54), 131-139. Donostia & Gasteiz: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 2011.
Mitxelena, Koldo. 1958. Introducción (Berrargit. in Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Luis Michelena. Obras completas XII (ASJUren Gehigarriak 55), 202-232. Donostia & Gasteiz: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 2011.
Mounole, Céline. 2015. Datibo-komunztaduraz eta laguntzaile hirupertsonalen diakroniaz. In Beatriz Fernández & Pello Salaburu (arg.), Ibon Sarasola, Gorazarre. Homenatge, Homenaje, 473-490. Bilbo: UPV/EHU.
Oregi, Josu. 1972. Otxoa-Arinen ‘Doctrina’ ― (1713). FLV 12. 353-370.
Ros, Ander. 2020. Ene laztan gozo ederra... Filologia azterketa. [online]. http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/219.html (2020/12/07).
Sarasola, Ibon. 1983. Contribución al estudio y edición de textos antiguos vascos. ASJU 17(1). 69-212.
Satrustegi, Jose Maria. 1983. Lasarteko bertso paper zahar bat (1716). In Euskaltzaindia (arg.), Piarres Laffiteri omenaldia (Iker 2), 571-581. Bilbo: Euskaltzaindia.
Satrustegi, Jose Maria. 1987. Euskal testu zaharrak (Euskararen Lekukoak 13). Iruñea: Euskaltzaindia.
Uribe-Etxebarria, Oxel. 2008. Euskerazko doktrinia Anzuelako berba moduan (1825). ASJU 42(2). 139-209.
Urkizu, Patri. 2009. Un texto olvidado del siglo XVII. ‘Sumario Brebea...’ (Azkoitia, 1614). Revista de lenguas y literaturas catalana, gallega y vasca 14. 207-217. https://doi.org/10.5944/rllcgv.vol.14.2009.5949.
Zuazo, Koldo. 2012. Arabako euskara. Donostia: Elkar.
Altuna, Fidel. 1995. Loiolako dotrina (XVIII. mendea). ASJU 29(2). 611-649.
Altuna, Patxi. 1992. Ochoa de Arin-en Doctrina Christiana-ren (1713) hizkeraren laburpena. Euskera 37(1). 573-589.
Aranburu, Pello Joxe, Marian Bidegain, Antton Idiakez & Iñaki Rezola. 1999. Jose Otxoa Arin (1672-1743) gipuzkera literarioaren aintzindari (VIII. Gerriko ikerlan-sariketa). Lazkao: Goierriko Euskal Eskola, Maizpide Euskaltegia & Lazkaoko Udala.
Arejita, Adolfo & Mirari Alberdi. 1983. Amilletaren dotrinea. Litterae vasconicae 3. 9-68.
Ariztimuño, Borja. 2015. Lazarragaren eskuizkribuko adizki batzuez (euskal aditz jokoaren kronologia erlatibo baterantz. In Ricardo Gómez & Maria Jose Ezeizabarrena (arg.), Eridenen du zerzaz kontenta. Sailkideen omenaldia Henrike Knörr irakasleari (1947-2008), 117-140. Bilbo: UPV/EHU.
Ariztimuño, Borja. 2021a. Lazarragaren eskuizkribuko
Ariztimuño, Borja. 2021b. Garibairen errefrauetako diago: euskara, zakurrak, eta ustekabeko beste etimologia batzuk. FLV 131. 47-59. https://doi.org/10.35462/flv131.2.
Azpiazu, Jose Antonio. 1988. Palabras y textos vascos antiguos. Eusko Ikaskuntza: Hizkuntza eta Literatura 7. 7-14.
Bähr, Gerhard. 1927-28. Estudio sobre el verbo guipuzcoano. RIEV 17 eta hh.
Bilbao, Gidor, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell. 2020. Lazarraga eskuizkribuaren edizioa eta azterketa, 2 lib. Bilbo: UPV/EHU.
Bonaparte, Louis-Lucien. 1869. Le verbe basque en tableaux (Berrargit. faksim. Opera omnia vasconice, 1. lib., 221-242. Bilbo: Euskaltzaindia, 1991).
Dodgson, Edward Spencer. 1913. An analytical and quotational index to the 353 forms of the verb which occur in the catechism of J. Ochoa de Arin. Hermathena 17(39). 219-243.
Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU). d.g. Euskal Klasikoen Corpusa (EKC). http://www.ehu.eus/ehg/kc/ (2020/12/07).
Euskaltzaindia. 2014. Euskal Herri Hizkeren Atlasa [EHHA], 4. lib. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1991. Morfología del verbo auxiliar guipuzcoano. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1992. Morfología del verbo auxiliar vizcaino. Bilbo: Euskaltzaindia.
Lafon, René. 1961. Sur les formes verbales basques qui contiennent un indice datif (Berrargit. in Jean Haritschelhar & Piarres Charritton (arg.), Vasconiana (Iker 11), 411-420. Bilbo: Euskaltzaindia, 1999).
Lakarra, Joseba A. 1985. Literatur gipuzkerarantz. Larramendiren Azkoitiko sermoia (1737). ASJU 19(1). 235-281.
Lakarra, Joseba A. 2008a. Aitzineuskararen gramatikarantz: malkar eta osinetan zehar. In Xabier Artiagoitia & Joseba Andoni Lakarra (arg.), Gramatika jaietan. Patxi Goeneagaren omenez (ASJUren Gehigarriak 51), 451-490. Bilbo: UPV/EHU.
Lakarra, Joseba A. 2008b. Temas para un prólogo: Forma canónica, tipología holística diacrónica y reconstrucción del protovasco. Oihenart 23. 277-347.
Lakarra, Joseba A., Julen Manterola & Iñaki Segurola. 2019. Euskal Hiztegi Historiko-Etimologikoa (EHHE-200). Bilbo: Euskaltzaindia.
Larramendi, Manuel. 1729. El impossible vencido: arte de la lengua bascongada. Salamanca: Antonio Joseph Villargordo Alcaráz.
Larramendi, Manuel. 1745. Diccionario trilingüe del castellano, bascuence y latin. Donostia: Bartholome Riesgo y Montero.
Lekuona, Manuel. 1954. Gabon-kantak. Egan 5-6. 9-44.
Madariaga, Juan, Jose Antonio Azpiazu & Jerardo Elortza. 2009. XVIII. eta XIX. mendeetako Azpeitiko euskal testu batzuk. FLV 110. 5-45.
Mitxelena, Koldo. 1954. Nota sobre algunos pasajes de los Refranes y Sentencias de 1596 (Berrargit. in Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Luis Michelena. Obras completas XI (ASJUren Gehigarriak 54), 131-139. Donostia & Gasteiz: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 2011.
Mitxelena, Koldo. 1958. Introducción (Berrargit. in Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Luis Michelena. Obras completas XII (ASJUren Gehigarriak 55), 202-232. Donostia & Gasteiz: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU, 2011.
Mounole, Céline. 2015. Datibo-komunztaduraz eta laguntzaile hirupertsonalen diakroniaz. In Beatriz Fernández & Pello Salaburu (arg.), Ibon Sarasola, Gorazarre. Homenatge, Homenaje, 473-490. Bilbo: UPV/EHU.
Oregi, Josu. 1972. Otxoa-Arinen ‘Doctrina’ ― (1713). FLV 12. 353-370.
Ros, Ander. 2020. Ene laztan gozo ederra... Filologia azterketa. [online]. http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/219.html (2020/12/07).
Sarasola, Ibon. 1983. Contribución al estudio y edición de textos antiguos vascos. ASJU 17(1). 69-212.
Satrustegi, Jose Maria. 1983. Lasarteko bertso paper zahar bat (1716). In Euskaltzaindia (arg.), Piarres Laffiteri omenaldia (Iker 2), 571-581. Bilbo: Euskaltzaindia.
Satrustegi, Jose Maria. 1987. Euskal testu zaharrak (Euskararen Lekukoak 13). Iruñea: Euskaltzaindia.
Uribe-Etxebarria, Oxel. 2008. Euskerazko doktrinia Anzuelako berba moduan (1825). ASJU 42(2). 139-209.
Urkizu, Patri. 2009. Un texto olvidado del siglo XVII. ‘Sumario Brebea...’ (Azkoitia, 1614). Revista de lenguas y literaturas catalana, gallega y vasca 14. 207-217. https://doi.org/10.5944/rllcgv.vol.14.2009.5949.
Zuazo, Koldo. 2012. Arabako euskara. Donostia: Elkar.
Número
Sección
Artículos
Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-SinDerivadas 4.0.
Esta obra está bajo una licencia Creative Commons Atribución-NoComercial-SinDerivadas 4.0 Internacional.