Delving into the analysis of archaic and old High-Navarrese: tools for periodization

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##

Published 13-09-2021
Urtzi Reguero Ugarte

Abstract

The aim of this paper is to present a periodization of the High-Navarrese dialect based on Lakarra’s (1997) and Gorrochategui and Lakarra’s (2001) proposals. Therefore, some characteristics are presented in order to stablish some differences between archaic High-Navarrese (1416-1600) and old High-Navarrese (1600-1745). To elaborate that periodization, I analyse the evolution and chronology of thirteen features.

How to Cite

Reguero Ugarte, Urtzi. 2021. “Delving into the Analysis of Archaic and Old High-Navarrese: Tools for Periodization”. Anuario Del Seminario De Filología Vasca "Julio De Urquijo" 50 (1/2):1-17. https://doi.org/10.1387/asju.22856.
Abstract 320 | PDF (Euskara) Downloads 251

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

References
Aldai, Gontzal. 1999. Hegoaldeko goinafarrera zaharra: aditz laguntzaileekiko ezaugarri zenbait. FLV 81. 263-274.
Apalauza, Amaia. 2012. Nafarroako ipar-mendebaleko hizkeren egitura geolinguistikoa. Bilbo: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia.
Bidador, Joxemiel. 2004. Materiales para una historia de la literatura vasca en Navarra. Iruñea: Pamiela.
Camino, Iñaki (arg.). 1998. Nafarroako hizkerak. Bilbo: Udako Euskal Unibertsitatea.
Camino, Iñaki. 1999. Goñerriko hizkera (I). ASJU 33(1). 1-74.
Camino, Iñaki. 2000. Goñerriko hizkera (II). ASJU 34(1). 137-196.
Camino, Iñaki. 2001. Goñerriko hizkera (III). ASJU 35(2). 445-509.
Camino, Iñaki. 2003. Hego-nafarrera. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Camino, Iñaki. 2008. Dialektologiaren alderdi kronologikoaz. FLV 108. 209-247.
Camino, Iñaki. 2009. Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi. Donostia: Elkar.
Camino, Iñaki. 2013. Euskalkien historiaz: Lapurdi eta Nafarroa Garaia. In Ricardo Gómez, Joaquín Gorrochategui, Joseba A. Lakarra & Céline Mounole (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra, 77-140. Bilbo: UPV/EHU.
EHHE-200 = Euskal hiztegi historiko-etimologikoa (Lakarra et alii 2019).
FHV = Fonética histórica vasca (Mitxelena 1961).
Gorrochategui, Joaquín & Joseba A. Lakarra. 2001. Comparación lingüística, filología y reconstrucción del protovasco. In Francisco Villar & María Pilar Fernández Álvarez (arg.), Religión, lengua y cultura prerromanas de Hispania (Actas del VIII Coloquio Internacional sobre Lenguas y Culturas Prerromanas en la Península Ibérica. Salamanca, 1999), 407-438. Salamanca: Universidad de Salamanca.
Gorrochategui, Joaquín, Iván Igartua & Joseba A. Lakarra (arg.). 2018. Euskararen historia. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Hock, Hans Henrich. 1991. Principles of historical linguistics. Second edition, revised and updated. Berlin & New York: Mouton de Gruyter.
Lakarra, Joseba A. (arg.). 1996. Refranes y Sentencias (1596). Azterketa eta edizioa. Bilbo: Euskaltzaindia.
Lakarra, Joseba A. 1997. Euskararen historia eta filologia: arazo zahar, bide berri. ASJU 31(2). 447-536.
Lakarra, Joseba A. 2011. Gogoetak euskal dialektologia diakronikoaz: Euskara Batu Zaharra berreraiki beharraz eta haren banaketaren ikerketaz. In Irantzu Epelde (arg.), Euskal dialektologia: lehena eta oraina, 155-241. Bilbo: UPV/EHU.
Lakarra, Joseba A., Julen Manterola & Iñaki Segurola. 2019. Euskal hiztegi historiko-etimologikoa (EHHE-200). Bilbo: Euskaltzaindia.
Mitxelena, Koldo. 1961 [19902]. Fonética histórica vasca (Berrargit. OC 6).
Mitxelena, Koldo. 1981. Lengua común y dialectos vascos. ASJU 15. 291-313 (Berrargit. OC 7, 517-543).
Mitxelena, Koldo. 2011. Obras completas (ASJUren Gehigarriak 54-68), 15 lib. Donostia & Gasteiz: «Julio Urkixo» Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mounole, Céline. 2014. Le verbe basque ancien: étude philolohique et diachronique (= ASJU 48). Bilbo: UPV/EHU.
Mounole, Céline & Ricardo Gómez. 2018. Euskara zahar eta klasikoa. In Joaquín Gorrochategui, Iván Igartua & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskararen historia, 474-541. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Mounole, Céline & Joseba A. Lakarra. 2018. Euskara arkaikoa. In Joaquín Gorrochategui, Iván Igartua & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskararen historia, 352-468. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Padilla, Manuel. 2013. Euskararen laguntzaile ahantziaz: *iron aditzaren historia. FLV 116. 131-170.
Pagola, Rosa Miren. 1995. Nafarroako hizkerak. In Ricardo Gómez & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskal Dialektologiako Kongresua (Donostia, 1991ko irailak 2-6) (ASJUren Gehigarriak 28), 225-296. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia.
Pilch, Herbert. 1988. Dialectology in historical grammar. In Jacek Fisiak (arg.), Historical dialectology. Regional and social, 417-442. Berlin, New York & Amsterdam: Mouton de Gruyter.
Reguero, Urtzi. 2011. Erdi Aroko euskararen corpusa osatzeko ekarpena. ASJU 45(2). 153-233.
Reguero, Urtzi. 2012. Erdi Aroko euskararen historia kanpotik eta barnetik. ASJU 46(2). 63-160.
Reguero, Urtzi. 2014. Goi-nafarrera arkaiko eta zaharreko testuen edizio eta azterketa berrirantz. In Itziar Aduriz & Ruben Urizar (arg.), Euskal hizkuntzalaritzaren egungo zenbait ikerlerro, 57-70. Bilbo: Udako Euskal Unibertsitatea.
Reguero, Urtzi. 2015a. Mendebaldearen eta ekialdearen erdian: goi-nafarrera zaharraren azterketa diakronikorantz. In Beatriz Fernández & Pello Salaburu (arg.), Ibon Sarasola, Gorazarre. Homenatge, Homenaje, 587-598. Bilbo: UPV/EHU.
Reguero, Urtzi. 2015b [2018]. Goizuetako 1753ko sermoia: edizioa eta azterketa. ASJU 49(1/2). 205-230.
Reguero, Urtzi. 2018. nor-nori-nork saileko perifrasietako aditz laguntzaileak goi-nafarreraz: azterketa eta proposamen berria. In Joseba A. Lakarra & Blanca Urgell (arg.), Studia Philologica et Diachronica in honorem Joakin Gorrotxategi. Vasconica et Aquitanica, 683-695. Gasteiz: UPV/EHU (= ASJU 52(1/2)).
Reguero, Urtzi. 2019. Filologiatik dialektologiara Nafarroako euskarazko testu zaharretan barrena (1416-1750) (ASJUren Gehigarriak 71). Bilbo: UPV/EHU.
Reguero, Urtzi. 2020. Euskara nafarrari diakroniatik begira. In Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 619-632. Bilbo: UPV/EHU.
Reguero, Urtzi. prestatzen. Zergatik uztartu behar diren filologia eta dialektologia: goi-nafarrerazko testu zaharren ekarpena.
Reguero, Urtzi & Ricardo Gómez. 2016. Joanes Erauskinen aditz taulak: azterketa gramatikografiko eta linguistikoa. In Gotzon Aurrekoetxea, Jesus Mari Makazaga & Patxi Salaberri (arg.), Hire bordatxoan. Txipi Ormaetxea omenduz, 237-248. Bilbo: UPV/EHU.
Salaberri, Patxi. 1994. Elizalderen Apezendaco dotrina christiana uscaraz. FLV 65. 1-40.
Salaberri, Patxi. 1996. Amenduxen olerkiaz: oharrak. FLV 71. 87-98.
Salaberri, Patxi. 1998. Arabako mugako nafar hizkeren inguruan. In Iñaki Camino (arg.), Nafarroako hizkerak, 49-87. Bilbo: Udako Euskal Unibertsitatea.
Salaberri, Patxi. 2000. Iruñerriko eta inguruetako ibarren euskararen gainean. Euskera 45(2). 881-920.
Salaberri, Patxi. 2002. Acerca del euskera de Pamplona y sus alrededores. In Ángel García-Sanz Marcotegui (arg.), La comarca de Pamplona: territorio, economía, sociedad e historia, 223-241. Iruñea: Iruñerriko Mankomunikatea.
Salaberri, Patxi. 2010. Iruñerriko euskararen ezaugarriak. Euskera 55(3). 1441-1447.
Salaberri, Patxi. 2012. Euskararen ekialdeko mugak, Hegoaldean. FLV 114. 145-158.
Salaberri, Patxi. 2015. Nola erabili onomastikaren ekarpenak dialektologia ikerketetan. In Irantzu Epelde (arg.), Euskal hizkera eta dialektoak gaur egun, Lapurdum (ale berezia). 237-237.
Salaberri, Patxi. 2018. Euskara Erdi Aroan. In Joaquín Gorrochategui, Iván Igartua & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskararen historia, 295-344. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Santazilia, Ekaitz. 2015. Garai arkaikoko euskara nafarraren lekukotasun berriak: gehiketak eta zuzenketak F. Maioraren liburuari. FLV 119. 109-146.
Santazilia, Ekaitz. 2017. Orye, lagunac. Euskara nafarraren aztarnak xvi. mendeko hiru sorginkeria auzibidetan. RIEV 62(2). 375-406.
Santazilia, Ekaitz. 2018. Gora, gora, jendeac! Euskal testu berriak xvi. eta xvii. mendeetako justizia auzibide nafarretan. Euskera 63(2). 419-460.
Santazilia, Ekaitz. 2019. Ala ffede, bada! Euskal testu berri gehiago Nafarroako xvi. mendeko justizia auzibideetan. Uztaro 108. 29-51.
Santazilia, Ekaitz & Eneko Zuloaga. 2018. Zer (ez) dakigun Iruñean egiten zen euskarari buruz. In Iñaki Azkona & Roldán Jimeno (arg.), Iruñeko historia. Hiriaren ibilbidea historian barna, 475-505. Iruñea: Pamiela.
Satrustegi, Jose Mari. 1987. Euskal testu zaharrak I. Iruñea: Euskaltzaindia.
Schneider, Edgard W. 2003. Investigating variation and change in written documents. In Jack K. Chambers, Peter Trudgill & Natalie Schilling-Estes (arg.). The Handbook of Language Variation and Change, 67-96. Oxford: Blackwell.
Ulibarri, Koldo. 2013. External history. Source for historical research. In Mikel Martínez-Areta (arg.), Basque and Proto-Basque. Language-internal and typological approaches to linguistic reconstruction, 90-117. Frankfurt: Peter Lang.
Ulibarri, Koldo. 2015. Dotrinazko Sermoitegia: galduriko hizkerak eta dialektologia historikoa. Gasteiz: UPV/EHUko doktoretza tesia. https://addi.ehu.es/handle/10810/15971.
Zelaieta, Edu. 2008. Baztan-Bidasoako hizkeren azterketa dialektologikoa. Bilbo: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia.
Zuazo, Koldo. 1998. Nafarroako euskal hizkerak. In Iñaki Camino (arg.), Nafarroako hizkerak, 1-21. Bilbo: Udako Euskal Unibertsitatea.
Zuazo, Koldo. 2006. Deba ibarreko euskara zaharra. ASJU 40(1/2). 1005-1029.
Zuazo, Koldo. 2008. Euskalkiak. Euskararen dialektoak. Donostia: Elkar.
Zuazo, Koldo. 2010. Sakanako euskara: Burundako hizkera. Bilbo: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia.
Zuloaga, Eneko. 2017. Beheko bokalaren asimilazioaren historiarako: mendebaldeko lekukotasunak. FLV 123. 167-199.
Section
Articles