Philological notes on the recently discovered text from Azkoitia: a proposal of interpretation
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Published
30-12-2021
Borja Ariztimuño Lopez
https://orcid.org/0000-0003-2345-7137
Abstract
This work presents a critical edition of the poems from Azkoitia (ca. 1515), based on the palaeographic transcription and preliminary philological analysis published at the time of their presentation, with the aim of presenting proposals for the interpretation of the most obscure aspects, as well as a more precise linguistic analysis. Thus, a new proposal for the division of the poems and their internal structure is made. Similarly, certain previously unidentified features are described and, despite certain difficulties, it is argued that the text can generally be circumscribed within the archaic Basque of western Gipuzkoa (especially in light of the verbal morphology; cf. eztet, naçu, niagon, çatan, vanijoean); however, in order to explain the unexpected bequela ‘as’ variant, and in addition to the diachronic variability of the isoglosses, further studies on the origin of the poems and the person who wrote them are regarded as essential in order to achieve more reliable results.
How to Cite
Ariztimuño Lopez, Borja. 2021. “Philological Notes on the Recently Discovered Text from Azkoitia: A Proposal of Interpretation”. Anuario Del Seminario De Filología Vasca "Julio De Urquijo" 54 (1-2):1-18. https://doi.org/10.1387/asju.23317.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
References
Akesolo, Lino. 1982. Amaseigarren mendeko euskerazko “miserere” bat. Karmel 166. 37-47.
Aldekoa, Iñaki & Jose Luis Ugarte. 2007. Antzerkiaren transkripzioa eta hainbat ohar. Egan 60(1/2). 69-91.
Altuna, Fidel. 1995. Loiolako dotrina (XVIII. mendea). ASJU 29(2-3). 611-649. https://ojs.ehu.eus/index.php/ASJU/article/view/8501.
Ariztimuño, Borja. 2020. Gipuzkoako euskara zaharre(ta)tik erdialdeko euskarara: isoglosen diakroniaz. In Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 57-66. Bilbo: UPV/EHU.
Ariztimuño, Borja. 2021a. Lazarragaren eskuizkribuko adizkia: grafia-kontu bat baino gehiago. Uztaro 118. 81-92.
Ariztimuño, Borja. 2021b. Beste aditz laguntzaile ditrantsitibo bat Gipuzkoa mendebaldean: ag- erroko formen jatorria eta garapena. ASJU. Online first argitalpena. 2021/09/13. https://doi.org/10.1387/asju.23057.
Bilbao, Gidor, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell. 2020. Lazarraga Eskuizkribuaren edizioa eta azterketa. II. Testua. Bilbo: UPV/EHU.
Euskaltzaindia. 2008-2020. Euskararen Herri Hizkeren Atlasa [11 liburuki]. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1991. Morfología del verbo auxiliar guipuzcoano. Bilbo: Euskaltzaindia. https://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/irizar/1927.pdf.
Kaltzakorta, Jabier. 2003. Erronda-kantuak eta eske-bertsoak. Euskera 48(1). 109-163. https://www.euskaltzaindia.eus/dok/euskera/55739.pdf.
Lakarra, Joseba A. 1984a. Bertso Bizkaitarrak (1688). ASJU 18(2). 89-114.
Lakarra, Joseba A. 1984b. Bizkaiera zaharreko ablatiboaz. ASJU 18(1). 161-193. https://ojs.ehu.eus/index.php/ASJU/article/view/7641.
Lakarra, Joseba A. 1996. Refranes y sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa. Bilbo: Euskaltzaindia.
Leturiaga, Olatz. 2020. Gipuzkoa erdialdeko testuetan barrena: aditz-morfologiako ezaugarri batzuen azterketa. Gasteiz: UPV/EHUko master amaierako lan argitaragabea.
Maiora, Fernando. 2018. Reino de Navarra, euskera, lengua inteligible. Causas del retroceso. Injurias, coplas... Iruñea: Egilearen edizioa.
Manterola, Julen. 2015. Euskararen morfologia historikorako: artikuluak eta erakusleak. Gasteiz: UPV/EHUko doktoretza-tesia. http://hdl.handle.net/10810/15848.
Mitxelena, Koldo. 1955. La Doctrina Cristiana de Betolaza (1596). Berrargit. in Koldo Mitxelena, 2011, Obras completas XI (ASJUren gehigarriak 64), 187-204. Donostia & Gasteiz: “Julio Urkixo” Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mitxelena, Koldo. 1958. N. Landuchio. Dictionarium linguae Cantabricae (1562). Berrargit. in Koldo Mitxelena, 2011, Obras completas XII (ASJUren gehigarriak 65), 1-171. Donostia & Gasteiz: “Julio Urkixo” Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mitxelena, Koldo. 1964. Textos Arcaicos Vascos. Berrargit. in Koldo Mitxelena, 2011, Obras completas XII (ASJUren gehigarriak 65), 199-363. Donostia & Gasteiz: “Julio Urkixo” Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mitxelena, Koldo. 1977 [1961]. Fonética histórica vasca (2. edizioa). Berrargit. in Koldo Mitxelena, 2011, Obras completas VI (ASJUren gehigarriak 59). Donostia & Gasteiz: “Julio Urkixo” Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mounole, Céline & Joseba A. Lakarra. 2018. Euskara Arkaikoa. In Joseba A. Lakarra, Joakin Gorrotxategi & Ivan Igartua (arg.), Euskararen Historia, 345-468. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Ros, Ander. 2020. Ene laztan gozo ederra... Filologia azterketa [online]. Oñati: Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoa. http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/219.html.
Ros, Ander, Iago Irijoa & Ramon Martin, 2020, Ene laztan gozo ederra... Lehen transkripzioa eta interpretazioa [online]. Oñati: Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoa. Ihttp://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/218.html.
Salaberri, Jean Dominique Julien. 1870. Chants populaires du Pays Basque. Baiona: Veuve Lamaignère.
Satrustegi, Jose Maria. 1969. Romance del amante relegado en la literatura popular vasca. FLV 3. 353-362.
Satrustegi, Jose Maria. 1977. Promesa matrimonial del año 1547 en euskera de Uterga. FLV 25. 109-114.
Satrustegi, Jose Maria. 1987. Euskal Testu Zaharrak. Iruñea: Euskaltzaindia.
Ulibarri, Koldo. 2015. Dotrinazko sermoitegia: galduriko hizkerak eta dialektologia historikoa. Gasteiz: UPV/EHUko doktoretza-tesia. http://hdl.handle.net/10810/15971.
Urgell, Blanca. 2006. Para la historia del sustantivo verbal en vasco. ASJU 40(1-2). 921-948.
Urgell, Blanca. 2020. Arabako euskara zer da? Gogoetak euskalkien mugez eta haien sailkapenaz. In Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 701-735. Bilbo: UPV/EHU.
Urkizu, Patri. 2009. Un texto olvidado del siglo XVII. Sumario Brebea... (Azkoitia, 1614). Revista de lenguas y literaturas catalana, gallega y vasca 14. 207-217.
Zuloaga, Eneko. 2019. Mendebaleko euskararen azterketa dialektologiko-diakronikorantz. Gasteiz: UPV/EHUko doktoretza-tesia. http://hdl.handle.net/10810/49846.
Zuloaga, Eneko. 2020. Isoglosen balioaz eta Mendebaldeko Euskara Zaharraren sorreraz. Fontes Linguae Vasconum 129:1. 179-234. https://doi.org/10.35462/FLV129.6.
Zuloaga, Eneko. 2021. Pedro José Aldazabalen euskal testuak: edizioa eta filologia-gaiak. ASJU 53:1. 361-445. https://doi.org/10.1387/asju.22418.
Zuazo, Koldo. 2014. Euskalkiak. Donostia: Elkar.
Aldekoa, Iñaki & Jose Luis Ugarte. 2007. Antzerkiaren transkripzioa eta hainbat ohar. Egan 60(1/2). 69-91.
Altuna, Fidel. 1995. Loiolako dotrina (XVIII. mendea). ASJU 29(2-3). 611-649. https://ojs.ehu.eus/index.php/ASJU/article/view/8501.
Ariztimuño, Borja. 2020. Gipuzkoako euskara zaharre(ta)tik erdialdeko euskarara: isoglosen diakroniaz. In Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 57-66. Bilbo: UPV/EHU.
Ariztimuño, Borja. 2021a. Lazarragaren eskuizkribuko
Ariztimuño, Borja. 2021b. Beste aditz laguntzaile ditrantsitibo bat Gipuzkoa mendebaldean: ag- erroko formen jatorria eta garapena. ASJU. Online first argitalpena. 2021/09/13. https://doi.org/10.1387/asju.23057.
Bilbao, Gidor, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell. 2020. Lazarraga Eskuizkribuaren edizioa eta azterketa. II. Testua. Bilbo: UPV/EHU.
Euskaltzaindia. 2008-2020. Euskararen Herri Hizkeren Atlasa [11 liburuki]. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irizar, Pedro. 1991. Morfología del verbo auxiliar guipuzcoano. Bilbo: Euskaltzaindia. https://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/irizar/1927.pdf.
Kaltzakorta, Jabier. 2003. Erronda-kantuak eta eske-bertsoak. Euskera 48(1). 109-163. https://www.euskaltzaindia.eus/dok/euskera/55739.pdf.
Lakarra, Joseba A. 1984a. Bertso Bizkaitarrak (1688). ASJU 18(2). 89-114.
Lakarra, Joseba A. 1984b. Bizkaiera zaharreko ablatiboaz. ASJU 18(1). 161-193. https://ojs.ehu.eus/index.php/ASJU/article/view/7641.
Lakarra, Joseba A. 1996. Refranes y sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa. Bilbo: Euskaltzaindia.
Leturiaga, Olatz. 2020. Gipuzkoa erdialdeko testuetan barrena: aditz-morfologiako ezaugarri batzuen azterketa. Gasteiz: UPV/EHUko master amaierako lan argitaragabea.
Maiora, Fernando. 2018. Reino de Navarra, euskera, lengua inteligible. Causas del retroceso. Injurias, coplas... Iruñea: Egilearen edizioa.
Manterola, Julen. 2015. Euskararen morfologia historikorako: artikuluak eta erakusleak. Gasteiz: UPV/EHUko doktoretza-tesia. http://hdl.handle.net/10810/15848.
Mitxelena, Koldo. 1955. La Doctrina Cristiana de Betolaza (1596). Berrargit. in Koldo Mitxelena, 2011, Obras completas XI (ASJUren gehigarriak 64), 187-204. Donostia & Gasteiz: “Julio Urkixo” Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mitxelena, Koldo. 1958. N. Landuchio. Dictionarium linguae Cantabricae (1562). Berrargit. in Koldo Mitxelena, 2011, Obras completas XII (ASJUren gehigarriak 65), 1-171. Donostia & Gasteiz: “Julio Urkixo” Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mitxelena, Koldo. 1964. Textos Arcaicos Vascos. Berrargit. in Koldo Mitxelena, 2011, Obras completas XII (ASJUren gehigarriak 65), 199-363. Donostia & Gasteiz: “Julio Urkixo” Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mitxelena, Koldo. 1977 [1961]. Fonética histórica vasca (2. edizioa). Berrargit. in Koldo Mitxelena, 2011, Obras completas VI (ASJUren gehigarriak 59). Donostia & Gasteiz: “Julio Urkixo” Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mounole, Céline & Joseba A. Lakarra. 2018. Euskara Arkaikoa. In Joseba A. Lakarra, Joakin Gorrotxategi & Ivan Igartua (arg.), Euskararen Historia, 345-468. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Ros, Ander. 2020. Ene laztan gozo ederra... Filologia azterketa [online]. Oñati: Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoa. http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/219.html.
Ros, Ander, Iago Irijoa & Ramon Martin, 2020, Ene laztan gozo ederra... Lehen transkripzioa eta interpretazioa [online]. Oñati: Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoa. Ihttp://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/218.html.
Salaberri, Jean Dominique Julien. 1870. Chants populaires du Pays Basque. Baiona: Veuve Lamaignère.
Satrustegi, Jose Maria. 1969. Romance del amante relegado en la literatura popular vasca. FLV 3. 353-362.
Satrustegi, Jose Maria. 1977. Promesa matrimonial del año 1547 en euskera de Uterga. FLV 25. 109-114.
Satrustegi, Jose Maria. 1987. Euskal Testu Zaharrak. Iruñea: Euskaltzaindia.
Ulibarri, Koldo. 2015. Dotrinazko sermoitegia: galduriko hizkerak eta dialektologia historikoa. Gasteiz: UPV/EHUko doktoretza-tesia. http://hdl.handle.net/10810/15971.
Urgell, Blanca. 2006. Para la historia del sustantivo verbal en vasco. ASJU 40(1-2). 921-948.
Urgell, Blanca. 2020. Arabako euskara zer da? Gogoetak euskalkien mugez eta haien sailkapenaz. In Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena. Koldo Zuazori gorazarre, 701-735. Bilbo: UPV/EHU.
Urkizu, Patri. 2009. Un texto olvidado del siglo XVII. Sumario Brebea... (Azkoitia, 1614). Revista de lenguas y literaturas catalana, gallega y vasca 14. 207-217.
Zuloaga, Eneko. 2019. Mendebaleko euskararen azterketa dialektologiko-diakronikorantz. Gasteiz: UPV/EHUko doktoretza-tesia. http://hdl.handle.net/10810/49846.
Zuloaga, Eneko. 2020. Isoglosen balioaz eta Mendebaldeko Euskara Zaharraren sorreraz. Fontes Linguae Vasconum 129:1. 179-234. https://doi.org/10.35462/FLV129.6.
Zuloaga, Eneko. 2021. Pedro José Aldazabalen euskal testuak: edizioa eta filologia-gaiak. ASJU 53:1. 361-445. https://doi.org/10.1387/asju.22418.
Zuazo, Koldo. 2014. Euskalkiak. Donostia: Elkar.
Issue
Section
Articles
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
This works is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.