Bizkaiko euskararen barne-egituraketaz: sartaldea eta sortaldea
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Argitaratua
2021-09-13
Eneko Zuloaga
https://orcid.org/0000-0003-2579-6327
Laburpena
Lan honetan Bizkaiko euskara dut aztergai; zehazki, Bizkaiko mendebala eta ekialdea bereizteko balio dezaketen lau ezaugarri aurkezten ditut. Orain arte ez da gaiari buruzko monografiko sakonik egin, eta lan honek hurbilketa izan nahi du. Izan ere, denok darabilgu gogoan banaketa hori, eta uste dut merezi duela zenbait ikuspegi eta ideia aztertzea eta zehaztea. Horretarako, aurretik egindako lan apurrak eta nik neuk lan honetarako baztertutako ezaugarriak aurkeztu ondoren, baliagarritzat jotako laurak aztertu ditut; zehazki, (-o + -a > ua erdiko bokala igotzea, soziatiboko markak, hurbiltze-adlatiboaren markaren aldaerak eta *edun aditzaren 3. pertsona pluraletan -de pluralgilearen -de & -e aldaerak. Ezaugarri bakoitzak egun duen hedadura mugatu ondoren, azken mendeotako bilakabidea aztertu dut testu arkaiko, zahar eta klasikoak oinarri hartuta. Horrek, gainera, bidea eman dit ezaugarri horien eta Bizkaiko euskararen historia hobeto ezagutzeko, eta ikuspegi teorikoari eta erabaki metodologikoei buruz zenbait hausnarketa egiteko.
Nola aipatu
Zuloaga, Eneko. 2021. «Bizkaiko Euskararen Barne-Egituraketaz: Sartaldea Eta Sortaldea». Anuario Del Seminario De Filología Vasca "Julio De Urquijo" 50 (1/2):201-32. https://doi.org/10.1387/asju.22865.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
References
Altuna, Fidel. 1995. Acto contriciocoa eriotzaco orduracò: Garcia de Albeniz araiarraren araberazko eskuizkribua (1778). ASJU 29(1). 83-132.
Altuna, Patxi (arg.). 1987. Fray Bartolome. Euscal errijetaco olgueeta ta dantzeen neurrizco gatz-ozpinduba (1816). Bilbo: Deustuko Unibertsitatea.
Altzibar, Xabier. 1992. Bizkaierazko idazle klasikoak: Mogeldarrak, astarloatarrak, Frai Bartolome: nortasuna, idazlanak, grafiak. Bilbo: Bizkaiko Foru Aldundia.
Anonimoa. 1780. Errosariyo edo coroa santuban ofreciduco dirian misterioac. Bilbo: [s.n].
Arejita, Adolfo. 1983. Domingo Egiari gorazarre kantua. Litterae Vasconicae 2. 137-181.
Arejita, Adolfo. 1988. Domingo Heguiari Kantua. Textoa eta lexikoa. Litterae Vasconicae 4. 7-51.
Arejita, Adolfo. 1993. 1801eko Gernikako Gabon-kanta bat. Litterae Vasconicae 6. 9-34.
Arejita, Adolfo (arg.). 2008. Exposición breve de la doctrina christiana. Bilbo: Labayru Ikastegia & BBK Fundazioa.
Arejita, Adolfo & Mirari Alberdi. 1985. Amilletaren dotrinea. Litterae Vasconicae 3. 7-68.
Areta, Nerea. 2003. Eibarko euskara. Izen sintagmaren deklinabidea. Bilbo: Deustuko Unibertsitatea.
Ariztimuño, Borja. 2015. Lazarragaren eskuizkribuko adizki batzuez (euskal aditz jokoaren kronologia erlatibo baterantz). In Maria Jose Ezeizabarrena & Ricardo Gómez (arg.), Eridenen du zerzaz kontenta. Sailkideen omenaldia Henrike Knörr irakasleari (1947-2008), 49-70. Bilbo: UPV/EHU.
Ariztimuño, Borja, Julen Manterola & Eneko Zuloaga (arg.), prestatzen. Mikoletaren Modo breve de aprender la lengua vizcayna (1653). Edizioa eta azterketa.
Arriolabengoa, Julen. 2008. Euskara Ibarguen-Cachopin kronikan (xvi. mendea). Bilbo: Euskaltzaindia & BBK.
Arzadun, Martin. 1731. Doctrina christianeen explicacinoa eusquera. Gasteiz: Bartholome Riesgo y Montero.
Astarloa, Pedro. 1816-1818. Urteco domeca gustijetaraco verbaldi icasbidecuac ceizubetan azalduten dan Erromaco catecismua, 3 lib. Bilbo: Eusebio Larumbe.
Atwood, Elmer B. 1986 [1963]. The methods of American dialectology. In Harold Allen & Michael Linn (arg.), Dialect and language variation, 63-97. San Diego: Academic Press, INC.
Azkue, Resurrección María. 1925. Morfología vasca. Bilbo: Editorial Vasca.
Bilbao, Gidor. 1997. De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak I: «Doctrina Christinaubarena». ASJU 31(1). 247-336.
Bilbao, Gidor. 1998. De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak II . ASJU 32(1). 165-229.
Bilbao, Gidor, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell. 2020. Lazarraga Eskuizkribuaren edizioa eta azterketa, 2 lib. Bilbo: UPV/EHU.
Bidart, Asier & Adolfo Arejita. 2010. Elorrioko ziri-bertso batzuen izkribu hondarrak xviii. mendean. Litterae Vasconicae 10. 265-275.
Britain, David. 2002. Space and spatial diffusion. In Jack Chambers, Peter Trudgill & Natalie Schilling-Estes (arg.), The handbook of language variation and change, 603-637. Oxford: Blackwell Publishing.
Burgete, Xabier & Iñaki Gaminde. 1991. Otxandio aldeko euskaraz. Bilbo: Gráficas Loroño.
Camino, Iñaki. 2004a. Estellerriko euskara Arabako eta Nafarroa Garaiko hizkeren bidegurutzean. Euskera 49(2). 1137-1148.
Camino, Iñaki. 2004b. Irizpide metodologikoak egungo euskal dialektologian. Euskera 49. 67-102.
Camino, Iñaki. 2008. Dialektologiaren alderdi kronologikoaz. Fontes Linguae Vasconum 108. 209-247.
Camino, Iñaki. 2009 Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi. Donostia: Elkar.
Carrera, Iñaki & Imanol García. 2005. Legutio aldeko euskara. Gasteiz: Arabako Foru Aldundia.
Chambers, Jack & Peter Trudgill. 1980. Dialectology. Cambridge: Cambridge University Press.
Coseriu, Eugen. 1957. La geografía lingüística. In Eugenio Coseriu, El hombre y su lenguaje, 103-158. Madril: Gredos.
Davis, Lawrence. 1977. Dialectology and linguistics. Orbis 26. 24-30.
Derteano, Juan Luis. 1985. Zornotza-Ibarruri aldeko deklinabidearen erabilera. Litterae Vasconicae 3. 293-325.
De Rijk, Rudolf P. G. 1970. Vowel interaction in Biscayan Basque. Fontes Linguae Vasconum 5. 149-167.
Elordui, Agurtzane. 1995. Bonapartek osaturiko bizkaieraren sailkapenak: iturriak eta erizpideak. In Ricardo Gómez & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskal dialektologiako kongresua (Donostia, 1991ko irailak 2-6) (ASJUren Gehigarriak 28), 433-463. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia & «Julio Urkixo» Euskal Filologi Mintegia.
Ensunza, Ariane. 2009. Gernikako euskararen azterketa dialektologikoa. Artxiker. https://artxiker.ccsd.cnrs.fr/artxibo-00698800 (2015/07/16).
Ensunza, Ariane. 2013. Gandara eta De la Quadra: Gernikako eta Bermeoko euskara xviii. mendean. Euskalingua 22. 6-12.
Eraña, Ane. 2020. Arabako euskararen dialektalizaziorantz: aditz-morfologia aztergai. Gasteiz: UPV/EHUko master amaierako lana.
Etxaide, Ana María (arg.). 1984. Erizkizundi Irukoitza. Bilbo: Euskaltzaindia.
Etxazarra, Ainhoa. 2012. Bizkai sartaldeko xix. mendeko zenbait dotrinaren azterketa. Gasteiz: UPV/EHUko master-tesia.
Etxebarria, Nagore. 2007. 1708ko eskuizkribu argitaratubakoa bizkaieraz. Euskalingua 11. 67-94.
Etxebarria, José María. 2009. Amorebieta-Etxanoko hiztegi etnografikoa. Zornotza: Amorebieta-Etxanoko Udala. https://hiztegia.ametx.net (2015/07/19).
Euskaltzaindia. 2013. Euskal Herri Hizkeren Atlasa V (Izen morfologia). Bilbo: Euskaltzaindia.
Francis, Winthrop Nelson. 1983. Dialectology. Londres & New York: Longman.
Gaminde, Iñaki. 1984-1985. Aditza bizkaieraz, 3 lib. Iruñea: Udako Euskal Unibertsitatea.
Gaminde, Iñaki. 1990a. Soziatiboa denbora alorrean Bizkaian. ELE 6. 25-32.
Gaminde, Iñaki. 1990b. Ezezko nominalizazioak bizkaieraz. Uztaro 0. 85-98.
Gaminde, Iñaki. 1991a. Ablatiboaren balioak bizkaieraz. Litterae Vasconicae 5. 177-190.
Gaminde, Iñaki. 1991b. Adjektiboa egon aditzarekin bizkaieraz. Litterae Vasconicae 5. 191-200.
Gaminde, Iñaki. 1999. Elosu, Nafarrete eta Urrunagako euskaraz. Fontes Linguae Vasconum 81. 241-262.
Gaminde, Iñaki. 2002. Bizkaiko euskararen ezaugarri fonologiko batzuen inguruan. Euskalingua 1. 4-14.
Gaminde, Iñaki. 2007. Bizkaian zehar. Euskararen ikuspegi orokorra. Bilbo: Mendebalde Kultur Alkartea.
Goikoetxea, Ion. 1982. Juan Bautista Gamiz Ruiz de Oteo: poeta bilingüe alavés del siglo xviii. Gasteiz & Bilbo: Arabako Foru Aldundia & Euskaltzaindia.
Gómez, Ricardo. 2005. De re etymologica: vasc. -(r)antz ‘hacia’. In Pilartxo Etxeberria & Henrike Knörr (arg.), Nerekin yaio nun. Txillardegiri omenaldia, 273-280. Bilbo: Euskaltzaindia.
Haensch, Günther. 1962. Algunos caracteres de las hablas fronterizas catalano-aragonesas del Pirineo
(Alta Ribagorza). Contribución al estudio del problema de los dialectos llamados de transición. Orbis 11. 75-110.
Hernández Campoy, Juan Manuel. 1999. Geolingüística. Modelos de interpretación geográfica para lingüistas. Murtzia: Universidad de Murcia.
Hualde, José Ignacio & Iñaki Gaminde. 1997. Vowel interaction in Basque: a nearly exhaustive catalogue. ASJU 31(1). 211-245.
Irigoyen, Alfontso. 1958. Curiosidades y observaciones sobre el dialecto vizcaíno literario. Euskera 3. 105-132.
Kahane, Henry. 1951. The sea as medium of linguistic diffusion. Italica 28(4). 287-291.
Kaltzakorta, Jabier. 1999. Sebastián Antonio de Gandararen euskal lanak. Euskera 44(1). 129-209.
Kaltzakorta, Jabier. 2010. 1721. urteko Eibarko kopla zaharrak. Litterae Vasconicae 11. 9-33.
Kardaberaz, Agustin. ca. 1762. Dotrina cristiana edo Cristiñau dotrinea. Iruñea: [s.n].
Knörr, Henrike & Koldo Zuazo (arg.). 1998. Arabako euskararen lekukoak. Ikerketak eta testuak. Gasteiz: Eusko Legebiltzarra.
Lakarra, Joseba Andoni. 1983. Acto para la nochebuena. Texto y traducción. In Henrike Knörr (koord.), Gabonetako Ikuskizuna (Acto para la nochebuena). Pedro Ignacio de Barrutia. Argitalpen kritikoa, itzulpena eta zenbait ikerlan, 75-125. Gasteiz: Arabako Foru Aldundia.
Lakarra, Joseba Andoni. 1984a. Bertso Bizkaitarrak (1688). ASJU 18(2). 89-114.
Lakarra, Joseba Andoni. 1984b. Bizkaiera zaharreko ablatiboaz. ASJU 18(1). 161-193.
Lakarra, Joseba Andoni. 1986. Bizkaiera zaharra euskalkien artean. ASJU 20(3). 639-682.
Lakarra, Joseba Andoni. 1996. Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa. Bilbo: Euskaltzaindia.
Lakarra, Joseba Andoni. 2004. Lazarragaren eskuizkribua (xvi. mendea). Lehen hurbilketa. Madril: Edilán-Ars Libris.
Lakarra, Joseba Andoni. 2008. Aitzineuskararen gramatikarantz (malkar eta osinetan zehar). In Xabier Artiagoitia & Joseba Andoni Lakarra (arg.), Gramatika jaietan Patxi Goenagaren omenez, 451-490. Bilbo: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU.
Lakarra, Joseba Andoni. 2013. Euskararen historiaurrearen berreraiketa sakonagorako: forma kanonikoa, tipologia holistikoa, kronologia eta gramatikalizazioa. In Ricardo Gómez, Joaquín Gorrochategui, Joseba Andoni Lakarra & Céline Mounole (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra, 275-324. Gasteiz: UPV/EHU.
Lekuona, Juan Mari, José Ignacio López de Luzuriaga & Antxon Narbaiza. 1992. 1685eko kopla zaharrak. Eibar: Ego ibarra.
McIntosh, Angus, Michael Samuels & Michael Benskin. 1986. A linguistic atlas of Late Mediaeval English. Aberdeen: Aberdeen University Press. https://www.lel.ed.ac.uk/ihd/elalme/elalme.html (2016/09/02).
Mitxelena, Koldo. 1955. La doctrina cristiana de Betolaza (1596). BAP 11. 83-100 (Berrargit. OC 11, 187-204).
Mitxelena, Koldo & Manuel Agud (arg.). 1958. N. Landucci. Dictionarium Linguae Cantabricae (1562). Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia. (Berrargit. OC 12, 199-363).
Mitxelena, Koldo. 2011. Obras completas (ASJUren Gehigarriak 54-68), 15 lib. Donostia & Gasteiz: «Julio Urkixo» Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mitxelena, Koldo & Ibon Sarasola. 1987-2005. Orotariko Euskal Hiztegia. Bilbo: Euskaltzaindia.
Mogel, Juan Antonio. 1803. Confesino ona edo ceimbat gauzac lagundu biar deutseen confesinuari ondo eguiña izateco. Gasteiz: Fermin Larumbe.
Mogel, Juan Antonio. 1881 [ca. 1802]. El doctor Peru Abarca. Durango: Julian de Elizalde.
Montes, José Joaquín. 1982. Dialectología general e hispanoamericana. Bogotá: Publicaciones del Instituto Caro y Cuervo.
Mounole, Céline. 2020. Lazarraga eskuizkribuaren gramatika. In Gidor Bilbao, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell, Lazarraga Eskuizkribuaren edizioa eta azterketa, 67-235. Bilbo: UPV/EHU.
Mujika, Serapio. 1908. El vascuence en los archivos municipales de Guipúzcoa. RIEV 2. 725-733.
Ondartza, Iker. 2020. Zenbait ezaugarri araberaren definiziorako. Gasteiz: UPV/EHUko gradu amaierako lana. https://addi.ehu.es/handle/10810/49212.
Ormaetxea, Jose Luis. 2002. Aramaioko euskara. Aramaio: Aramaioko Udala.
Ormaetxea, Jose Luis. 2008. Otxandioko hizkera: adinaren araberako bariazioa. Fontes Linguae Vasconum 108. 249-262.
Ozaeta, Arantza. 1992. Arrasateko testu zahar bi. ASJU 26(3). 793-800.
Pagola, Rosa Miren. 1991. Dialektologiaren atarian (euskal dialektologiaren historiara hurbilketa). Bilbo: Mensajero.
Pagola, Rosa Miren (koord.). 2004. Bonaparte ondareko eskuizkribuak: bilduma osoaren edizio digitala. Bilbo: Deustuko Unibertsitatea.
Perea, María Pilar. 2007. Dedialectalization or the death of a dialect: The case of the catalan subdialect spoken in the Costa Brava. Dialectologia et Geolinguistica 15. 77-89.
Petit, Daniel. 2007. Archaïsme et innovation dans les langues indo-européennes. Mémoires de la Societé de Linguistique de Paris 15. 13-55.
Reguera, Iñaki. 2012. La brujería vasca en la Edad Moderna: aquelarres, hechicería y curanderismo. In Jesús María Usunariz (arg.), RIEV. Cuadernos, 9. Akelarre. La caza de brujas en el Pirineo (siglos xviii-xix). Homenaje al profesor Gustav Henningsen, 240-283. Donostia: Eusko Ikaskuntza.
Rodríguez Adrados, Francisco. 1952. La dialectología griega como fuente para el estudio de las migraciones indoeuropeas en Grecia. Madril: Ediciones Clásicas.
Rollo, William. 1925. The Basque dialect of Marquina. Amsterdam: H. J. Paris.
Ros, Ander. 2011. Nerbioi goieneko euskararako material gehiago: xvii. mende amaierako Urduñako berba zerrenda bat. ASJU 45(1). 387-402.
Ruiz de Larrinaga, Juan. 1954, 1957, 1958. Cartas del P. Uriarte al Príncipe Luis Luciano Bonaparte. BAP 10. 231-302; BAP 13. 220-39, 330-48, 429-452; BAP 14. 397-443.
Santazilia, Ekaitz. 2020 [2015]. Artxibora itzultzearen garrantziaz: Maria Angela de Txakartegiren xviii. mendeko Mutrikuko gutuntxoa. Lapurdum 20. 271-281.
Sarasola, Ibon. 1983. Contribución al estudio y edición de textos antiguos vascos. ASJU 17. 69-212.
Trask, Robert Larry. 1995. On the history of the Non-Finite Verb Forms in Basque. In José Ignacio Hualde, Joseba Andoni Lakarra & Robert Larry Trask (arg.), Towards a History of the Basque Language, 207-234. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Trudgill, Peter. 1982. The contribution of sociolinguistics to dialectology. Language Sciences 4(2). 237-250.
Trudgill, Peter. 1988. On the role of dialect contact and interdialect in linguistic change. In Jacek Fisiak (arg.), Historical dialectology. Regional and social, 547-563. Berlin, New York & Amsterdam: Mouton de Gruyter.
Ulibarri, Koldo. 2010. Viva Jesus dotrina: edizioa eta azterketa. ASJU 44(2). 41-154.
Ulibarri, Koldo. 2013. Testuak kokatuz dialektologia historikoan: egiteetatik metodologiara. In Ricardo Gómez, Joaquín Gorrochategui, Joseba Andoni Lakarra & Céline Mounole (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra, 511-532. Gasteiz: UPV/EHU.
Ulibarri, Koldo. 2015 Dotrinazko sermoitegia: galduriko hizkerak eta dialektologia historikoa. Gasteiz: UPV/EHUko doktorego tesia.
Urgell, Blanca. 1986. Egiaren kantaz I: testua eta iruzkinak. ASJU 20(1). 75-148.
Urgell, Blanca (arg.). 2001. Pedro Antonio Añibarro. Gueroco Guero. Bilbo: Euskaltzaindia.
Urgell, Blanca. 2020. Arabako euskara zer da? Gogoetak euskalkien mugez eta haien sailkapenaz. In Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara. Koldo Zuazori gorazarre, 701-735. Bilbo: UPV/EHU.
Uribe-Etxebarria, Oxel. 2008. Euskerazko doktrinia Anzuelako berba moduan (1825). ASJU 42(2). 139-209.
Uribe-Etxebarria, Oxel. 2011. Gatzagako Cristau-Doctrinia: edizioa. ASJU 45(1). 139-219.
Urquizu, Diego Lorenzo. 1737. Liburu Virgina Santissimien errosario santuena. Iruñea: Josephe Joachin Martinez.
Veny, Joan. 1985. Introducció a la dialectologia catalana. Bartzelona: Enciclopèdia Catalana.
Villasante, Luis (arg.). 1967. P. A. Añibarro. Gramática bascongada (1820). Donostia: Gráficas Colón.
Watkins, Calvert. 1966. Italo-Celtic revisited. In Henrik Birnbaum & Jaan Puhvel (arg.), Ancient Indo-European dialects, 29-50. Berkeley & Los Angeles: University of California Press.
Williamson, Keith. 2004. On chronicity and space(s) in historical dialectology. In Marina Dossena & Roger Lass (arg.), Methods and data in English historical dialectology, 97-136. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Zabala, Juan Mateo. 1848. El verbo regular vascongado del dialecto vizcaíno. Donostia: Ignacio Ramón Baroja.
Zuazo, Koldo. 1998. Euskalkiak, gaur. Fontes Linguae Vasconum 78. 191-233.
Zuazo, Koldo. 2006a. Deba ibarreko euskara. Dialektologia eta tokiko batua. Eibar: Badihardugu Euskara Elkartea.
Zuazo, Koldo. 2006b. Deba ibarreko euskara zaharra. In Joseba Andoni Lakarra & José Ignacio Hualde (arg.), Studies in Basque and historical linguistics in memory of R. L. Trask = R. L. Trasken oroitzapenetan ikerketak euskalaritzaz eta hizkuntzalaritza historikoaz, 1005-1030. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (= ASJU 40).
Zuazo, Koldo. 2014. Euskalkiak. Donostia: Elkar.
Zuazo, Koldo. 2017. Mendebaldeko euskara. Donostia: Elkar.
Zuazo, Koldo & Urtzi Goiti. 2016. Uribe Kosta, Txorierri eta Mungialdeko euskara. Bilbo: UPV/EHU.
Zubiaur, José Ramón & Jesús Arzamendi. 1976. El léxico vasco de los refranes de Garibay. ASJU 10. 47-144.
Zuloaga, Eneko. 2010. Nerbioi ibarraren iparraldeko hizkera xviii. eta xix. mendeetan (I): Bizente Sarriaren bizkaierazko sermoiak. ASJU 44(2). 393-435.
Zuloaga, Eneko. 2013. Oharrak Nerbioi ibarreko euskara zaharraz eta Viva Jesús dotrinaren jatorriaz. In Ricardo Gómez, Joaquín Gorrochategui, Joseba Andoni Lakarra & Céline Mounole (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra, 593-610. Gasteiz: UPV/EHU.
Zuloaga, Eneko. 2016. Idatziaren leialtasunaz eta literatur bizkaieraren sorreraz. Monumenta Linguae Vasconum. III. Jardunaldiak jardunaldian irakurritako txosten argitaragabea (2016/12/20).
Zuloaga, Eneko. 2018 [2015]. Diego Lorenzo Urkizuren 1740ko zortzikoak. ASJU 49(1/2). 179-201. https://doi.org/10.1387/asju.18814.
Zuloaga, Eneko. 2019. Bizkaiko euskararen barne-banaketak IbargC kronikaren arabera. Litterae Vasconicae 17. 49-56.
Zuloaga, Eneko. 2020. Mendebaleko euskararen azterketa dialektologiko-diakronikorantz. Gasteiz: UPV/EHUko doktorego-tesia. https://addi.ehu.es/handle/10810/49846.
Zumalde, Iñaki. 1986. xviii. mendeko testu euskeriko bat. RIEV 31. 933-41.
Altuna, Patxi (arg.). 1987. Fray Bartolome. Euscal errijetaco olgueeta ta dantzeen neurrizco gatz-ozpinduba (1816). Bilbo: Deustuko Unibertsitatea.
Altzibar, Xabier. 1992. Bizkaierazko idazle klasikoak: Mogeldarrak, astarloatarrak, Frai Bartolome: nortasuna, idazlanak, grafiak. Bilbo: Bizkaiko Foru Aldundia.
Anonimoa. 1780. Errosariyo edo coroa santuban ofreciduco dirian misterioac. Bilbo: [s.n].
Arejita, Adolfo. 1983. Domingo Egiari gorazarre kantua. Litterae Vasconicae 2. 137-181.
Arejita, Adolfo. 1988. Domingo Heguiari Kantua. Textoa eta lexikoa. Litterae Vasconicae 4. 7-51.
Arejita, Adolfo. 1993. 1801eko Gernikako Gabon-kanta bat. Litterae Vasconicae 6. 9-34.
Arejita, Adolfo (arg.). 2008. Exposición breve de la doctrina christiana. Bilbo: Labayru Ikastegia & BBK Fundazioa.
Arejita, Adolfo & Mirari Alberdi. 1985. Amilletaren dotrinea. Litterae Vasconicae 3. 7-68.
Areta, Nerea. 2003. Eibarko euskara. Izen sintagmaren deklinabidea. Bilbo: Deustuko Unibertsitatea.
Ariztimuño, Borja. 2015. Lazarragaren eskuizkribuko adizki batzuez (euskal aditz jokoaren kronologia erlatibo baterantz). In Maria Jose Ezeizabarrena & Ricardo Gómez (arg.), Eridenen du zerzaz kontenta. Sailkideen omenaldia Henrike Knörr irakasleari (1947-2008), 49-70. Bilbo: UPV/EHU.
Ariztimuño, Borja, Julen Manterola & Eneko Zuloaga (arg.), prestatzen. Mikoletaren Modo breve de aprender la lengua vizcayna (1653). Edizioa eta azterketa.
Arriolabengoa, Julen. 2008. Euskara Ibarguen-Cachopin kronikan (xvi. mendea). Bilbo: Euskaltzaindia & BBK.
Arzadun, Martin. 1731. Doctrina christianeen explicacinoa eusquera. Gasteiz: Bartholome Riesgo y Montero.
Astarloa, Pedro. 1816-1818. Urteco domeca gustijetaraco verbaldi icasbidecuac ceizubetan azalduten dan Erromaco catecismua, 3 lib. Bilbo: Eusebio Larumbe.
Atwood, Elmer B. 1986 [1963]. The methods of American dialectology. In Harold Allen & Michael Linn (arg.), Dialect and language variation, 63-97. San Diego: Academic Press, INC.
Azkue, Resurrección María. 1925. Morfología vasca. Bilbo: Editorial Vasca.
Bilbao, Gidor. 1997. De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak I: «Doctrina Christinaubarena». ASJU 31(1). 247-336.
Bilbao, Gidor. 1998. De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak II . ASJU 32(1). 165-229.
Bilbao, Gidor, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell. 2020. Lazarraga Eskuizkribuaren edizioa eta azterketa, 2 lib. Bilbo: UPV/EHU.
Bidart, Asier & Adolfo Arejita. 2010. Elorrioko ziri-bertso batzuen izkribu hondarrak xviii. mendean. Litterae Vasconicae 10. 265-275.
Britain, David. 2002. Space and spatial diffusion. In Jack Chambers, Peter Trudgill & Natalie Schilling-Estes (arg.), The handbook of language variation and change, 603-637. Oxford: Blackwell Publishing.
Burgete, Xabier & Iñaki Gaminde. 1991. Otxandio aldeko euskaraz. Bilbo: Gráficas Loroño.
Camino, Iñaki. 2004a. Estellerriko euskara Arabako eta Nafarroa Garaiko hizkeren bidegurutzean. Euskera 49(2). 1137-1148.
Camino, Iñaki. 2004b. Irizpide metodologikoak egungo euskal dialektologian. Euskera 49. 67-102.
Camino, Iñaki. 2008. Dialektologiaren alderdi kronologikoaz. Fontes Linguae Vasconum 108. 209-247.
Camino, Iñaki. 2009 Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi. Donostia: Elkar.
Carrera, Iñaki & Imanol García. 2005. Legutio aldeko euskara. Gasteiz: Arabako Foru Aldundia.
Chambers, Jack & Peter Trudgill. 1980. Dialectology. Cambridge: Cambridge University Press.
Coseriu, Eugen. 1957. La geografía lingüística. In Eugenio Coseriu, El hombre y su lenguaje, 103-158. Madril: Gredos.
Davis, Lawrence. 1977. Dialectology and linguistics. Orbis 26. 24-30.
Derteano, Juan Luis. 1985. Zornotza-Ibarruri aldeko deklinabidearen erabilera. Litterae Vasconicae 3. 293-325.
De Rijk, Rudolf P. G. 1970. Vowel interaction in Biscayan Basque. Fontes Linguae Vasconum 5. 149-167.
Elordui, Agurtzane. 1995. Bonapartek osaturiko bizkaieraren sailkapenak: iturriak eta erizpideak. In Ricardo Gómez & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskal dialektologiako kongresua (Donostia, 1991ko irailak 2-6) (ASJUren Gehigarriak 28), 433-463. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia & «Julio Urkixo» Euskal Filologi Mintegia.
Ensunza, Ariane. 2009. Gernikako euskararen azterketa dialektologikoa. Artxiker. https://artxiker.ccsd.cnrs.fr/artxibo-00698800 (2015/07/16).
Ensunza, Ariane. 2013. Gandara eta De la Quadra: Gernikako eta Bermeoko euskara xviii. mendean. Euskalingua 22. 6-12.
Eraña, Ane. 2020. Arabako euskararen dialektalizaziorantz: aditz-morfologia aztergai. Gasteiz: UPV/EHUko master amaierako lana.
Etxaide, Ana María (arg.). 1984. Erizkizundi Irukoitza. Bilbo: Euskaltzaindia.
Etxazarra, Ainhoa. 2012. Bizkai sartaldeko xix. mendeko zenbait dotrinaren azterketa. Gasteiz: UPV/EHUko master-tesia.
Etxebarria, Nagore. 2007. 1708ko eskuizkribu argitaratubakoa bizkaieraz. Euskalingua 11. 67-94.
Etxebarria, José María. 2009. Amorebieta-Etxanoko hiztegi etnografikoa. Zornotza: Amorebieta-Etxanoko Udala. https://hiztegia.ametx.net (2015/07/19).
Euskaltzaindia. 2013. Euskal Herri Hizkeren Atlasa V (Izen morfologia). Bilbo: Euskaltzaindia.
Francis, Winthrop Nelson. 1983. Dialectology. Londres & New York: Longman.
Gaminde, Iñaki. 1984-1985. Aditza bizkaieraz, 3 lib. Iruñea: Udako Euskal Unibertsitatea.
Gaminde, Iñaki. 1990a. Soziatiboa denbora alorrean Bizkaian. ELE 6. 25-32.
Gaminde, Iñaki. 1990b. Ezezko nominalizazioak bizkaieraz. Uztaro 0. 85-98.
Gaminde, Iñaki. 1991a. Ablatiboaren balioak bizkaieraz. Litterae Vasconicae 5. 177-190.
Gaminde, Iñaki. 1991b. Adjektiboa egon aditzarekin bizkaieraz. Litterae Vasconicae 5. 191-200.
Gaminde, Iñaki. 1999. Elosu, Nafarrete eta Urrunagako euskaraz. Fontes Linguae Vasconum 81. 241-262.
Gaminde, Iñaki. 2002. Bizkaiko euskararen ezaugarri fonologiko batzuen inguruan. Euskalingua 1. 4-14.
Gaminde, Iñaki. 2007. Bizkaian zehar. Euskararen ikuspegi orokorra. Bilbo: Mendebalde Kultur Alkartea.
Goikoetxea, Ion. 1982. Juan Bautista Gamiz Ruiz de Oteo: poeta bilingüe alavés del siglo xviii. Gasteiz & Bilbo: Arabako Foru Aldundia & Euskaltzaindia.
Gómez, Ricardo. 2005. De re etymologica: vasc. -(r)antz ‘hacia’. In Pilartxo Etxeberria & Henrike Knörr (arg.), Nerekin yaio nun. Txillardegiri omenaldia, 273-280. Bilbo: Euskaltzaindia.
Haensch, Günther. 1962. Algunos caracteres de las hablas fronterizas catalano-aragonesas del Pirineo
(Alta Ribagorza). Contribución al estudio del problema de los dialectos llamados de transición. Orbis 11. 75-110.
Hernández Campoy, Juan Manuel. 1999. Geolingüística. Modelos de interpretación geográfica para lingüistas. Murtzia: Universidad de Murcia.
Hualde, José Ignacio & Iñaki Gaminde. 1997. Vowel interaction in Basque: a nearly exhaustive catalogue. ASJU 31(1). 211-245.
Irigoyen, Alfontso. 1958. Curiosidades y observaciones sobre el dialecto vizcaíno literario. Euskera 3. 105-132.
Kahane, Henry. 1951. The sea as medium of linguistic diffusion. Italica 28(4). 287-291.
Kaltzakorta, Jabier. 1999. Sebastián Antonio de Gandararen euskal lanak. Euskera 44(1). 129-209.
Kaltzakorta, Jabier. 2010. 1721. urteko Eibarko kopla zaharrak. Litterae Vasconicae 11. 9-33.
Kardaberaz, Agustin. ca. 1762. Dotrina cristiana edo Cristiñau dotrinea. Iruñea: [s.n].
Knörr, Henrike & Koldo Zuazo (arg.). 1998. Arabako euskararen lekukoak. Ikerketak eta testuak. Gasteiz: Eusko Legebiltzarra.
Lakarra, Joseba Andoni. 1983. Acto para la nochebuena. Texto y traducción. In Henrike Knörr (koord.), Gabonetako Ikuskizuna (Acto para la nochebuena). Pedro Ignacio de Barrutia. Argitalpen kritikoa, itzulpena eta zenbait ikerlan, 75-125. Gasteiz: Arabako Foru Aldundia.
Lakarra, Joseba Andoni. 1984a. Bertso Bizkaitarrak (1688). ASJU 18(2). 89-114.
Lakarra, Joseba Andoni. 1984b. Bizkaiera zaharreko ablatiboaz. ASJU 18(1). 161-193.
Lakarra, Joseba Andoni. 1986. Bizkaiera zaharra euskalkien artean. ASJU 20(3). 639-682.
Lakarra, Joseba Andoni. 1996. Refranes y Sentencias (1596). Ikerketak eta edizioa. Bilbo: Euskaltzaindia.
Lakarra, Joseba Andoni. 2004. Lazarragaren eskuizkribua (xvi. mendea). Lehen hurbilketa. Madril: Edilán-Ars Libris.
Lakarra, Joseba Andoni. 2008. Aitzineuskararen gramatikarantz (malkar eta osinetan zehar). In Xabier Artiagoitia & Joseba Andoni Lakarra (arg.), Gramatika jaietan Patxi Goenagaren omenez, 451-490. Bilbo: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU.
Lakarra, Joseba Andoni. 2013. Euskararen historiaurrearen berreraiketa sakonagorako: forma kanonikoa, tipologia holistikoa, kronologia eta gramatikalizazioa. In Ricardo Gómez, Joaquín Gorrochategui, Joseba Andoni Lakarra & Céline Mounole (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra, 275-324. Gasteiz: UPV/EHU.
Lekuona, Juan Mari, José Ignacio López de Luzuriaga & Antxon Narbaiza. 1992. 1685eko kopla zaharrak. Eibar: Ego ibarra.
McIntosh, Angus, Michael Samuels & Michael Benskin. 1986. A linguistic atlas of Late Mediaeval English. Aberdeen: Aberdeen University Press. https://www.lel.ed.ac.uk/ihd/elalme/elalme.html (2016/09/02).
Mitxelena, Koldo. 1955. La doctrina cristiana de Betolaza (1596). BAP 11. 83-100 (Berrargit. OC 11, 187-204).
Mitxelena, Koldo & Manuel Agud (arg.). 1958. N. Landucci. Dictionarium Linguae Cantabricae (1562). Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia. (Berrargit. OC 12, 199-363).
Mitxelena, Koldo. 2011. Obras completas (ASJUren Gehigarriak 54-68), 15 lib. Donostia & Gasteiz: «Julio Urkixo» Euskal Filologi Mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluzen argit.).
Mitxelena, Koldo & Ibon Sarasola. 1987-2005. Orotariko Euskal Hiztegia. Bilbo: Euskaltzaindia.
Mogel, Juan Antonio. 1803. Confesino ona edo ceimbat gauzac lagundu biar deutseen confesinuari ondo eguiña izateco. Gasteiz: Fermin Larumbe.
Mogel, Juan Antonio. 1881 [ca. 1802]. El doctor Peru Abarca. Durango: Julian de Elizalde.
Montes, José Joaquín. 1982. Dialectología general e hispanoamericana. Bogotá: Publicaciones del Instituto Caro y Cuervo.
Mounole, Céline. 2020. Lazarraga eskuizkribuaren gramatika. In Gidor Bilbao, Ricardo Gómez, Joseba A. Lakarra, Julen Manterola, Céline Mounole & Blanca Urgell, Lazarraga Eskuizkribuaren edizioa eta azterketa, 67-235. Bilbo: UPV/EHU.
Mujika, Serapio. 1908. El vascuence en los archivos municipales de Guipúzcoa. RIEV 2. 725-733.
Ondartza, Iker. 2020. Zenbait ezaugarri araberaren definiziorako. Gasteiz: UPV/EHUko gradu amaierako lana. https://addi.ehu.es/handle/10810/49212.
Ormaetxea, Jose Luis. 2002. Aramaioko euskara. Aramaio: Aramaioko Udala.
Ormaetxea, Jose Luis. 2008. Otxandioko hizkera: adinaren araberako bariazioa. Fontes Linguae Vasconum 108. 249-262.
Ozaeta, Arantza. 1992. Arrasateko testu zahar bi. ASJU 26(3). 793-800.
Pagola, Rosa Miren. 1991. Dialektologiaren atarian (euskal dialektologiaren historiara hurbilketa). Bilbo: Mensajero.
Pagola, Rosa Miren (koord.). 2004. Bonaparte ondareko eskuizkribuak: bilduma osoaren edizio digitala. Bilbo: Deustuko Unibertsitatea.
Perea, María Pilar. 2007. Dedialectalization or the death of a dialect: The case of the catalan subdialect spoken in the Costa Brava. Dialectologia et Geolinguistica 15. 77-89.
Petit, Daniel. 2007. Archaïsme et innovation dans les langues indo-européennes. Mémoires de la Societé de Linguistique de Paris 15. 13-55.
Reguera, Iñaki. 2012. La brujería vasca en la Edad Moderna: aquelarres, hechicería y curanderismo. In Jesús María Usunariz (arg.), RIEV. Cuadernos, 9. Akelarre. La caza de brujas en el Pirineo (siglos xviii-xix). Homenaje al profesor Gustav Henningsen, 240-283. Donostia: Eusko Ikaskuntza.
Rodríguez Adrados, Francisco. 1952. La dialectología griega como fuente para el estudio de las migraciones indoeuropeas en Grecia. Madril: Ediciones Clásicas.
Rollo, William. 1925. The Basque dialect of Marquina. Amsterdam: H. J. Paris.
Ros, Ander. 2011. Nerbioi goieneko euskararako material gehiago: xvii. mende amaierako Urduñako berba zerrenda bat. ASJU 45(1). 387-402.
Ruiz de Larrinaga, Juan. 1954, 1957, 1958. Cartas del P. Uriarte al Príncipe Luis Luciano Bonaparte. BAP 10. 231-302; BAP 13. 220-39, 330-48, 429-452; BAP 14. 397-443.
Santazilia, Ekaitz. 2020 [2015]. Artxibora itzultzearen garrantziaz: Maria Angela de Txakartegiren xviii. mendeko Mutrikuko gutuntxoa. Lapurdum 20. 271-281.
Sarasola, Ibon. 1983. Contribución al estudio y edición de textos antiguos vascos. ASJU 17. 69-212.
Trask, Robert Larry. 1995. On the history of the Non-Finite Verb Forms in Basque. In José Ignacio Hualde, Joseba Andoni Lakarra & Robert Larry Trask (arg.), Towards a History of the Basque Language, 207-234. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
Trudgill, Peter. 1982. The contribution of sociolinguistics to dialectology. Language Sciences 4(2). 237-250.
Trudgill, Peter. 1988. On the role of dialect contact and interdialect in linguistic change. In Jacek Fisiak (arg.), Historical dialectology. Regional and social, 547-563. Berlin, New York & Amsterdam: Mouton de Gruyter.
Ulibarri, Koldo. 2010. Viva Jesus dotrina: edizioa eta azterketa. ASJU 44(2). 41-154.
Ulibarri, Koldo. 2013. Testuak kokatuz dialektologia historikoan: egiteetatik metodologiara. In Ricardo Gómez, Joaquín Gorrochategui, Joseba Andoni Lakarra & Céline Mounole (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra, 511-532. Gasteiz: UPV/EHU.
Ulibarri, Koldo. 2015 Dotrinazko sermoitegia: galduriko hizkerak eta dialektologia historikoa. Gasteiz: UPV/EHUko doktorego tesia.
Urgell, Blanca. 1986. Egiaren kantaz I: testua eta iruzkinak. ASJU 20(1). 75-148.
Urgell, Blanca (arg.). 2001. Pedro Antonio Añibarro. Gueroco Guero. Bilbo: Euskaltzaindia.
Urgell, Blanca. 2020. Arabako euskara zer da? Gogoetak euskalkien mugez eta haien sailkapenaz. In Iñaki Camino, Xabier Artiagoitia, Irantzu Epelde & Koldo Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara. Koldo Zuazori gorazarre, 701-735. Bilbo: UPV/EHU.
Uribe-Etxebarria, Oxel. 2008. Euskerazko doktrinia Anzuelako berba moduan (1825). ASJU 42(2). 139-209.
Uribe-Etxebarria, Oxel. 2011. Gatzagako Cristau-Doctrinia: edizioa. ASJU 45(1). 139-219.
Urquizu, Diego Lorenzo. 1737. Liburu Virgina Santissimien errosario santuena. Iruñea: Josephe Joachin Martinez.
Veny, Joan. 1985. Introducció a la dialectologia catalana. Bartzelona: Enciclopèdia Catalana.
Villasante, Luis (arg.). 1967. P. A. Añibarro. Gramática bascongada (1820). Donostia: Gráficas Colón.
Watkins, Calvert. 1966. Italo-Celtic revisited. In Henrik Birnbaum & Jaan Puhvel (arg.), Ancient Indo-European dialects, 29-50. Berkeley & Los Angeles: University of California Press.
Williamson, Keith. 2004. On chronicity and space(s) in historical dialectology. In Marina Dossena & Roger Lass (arg.), Methods and data in English historical dialectology, 97-136. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Zabala, Juan Mateo. 1848. El verbo regular vascongado del dialecto vizcaíno. Donostia: Ignacio Ramón Baroja.
Zuazo, Koldo. 1998. Euskalkiak, gaur. Fontes Linguae Vasconum 78. 191-233.
Zuazo, Koldo. 2006a. Deba ibarreko euskara. Dialektologia eta tokiko batua. Eibar: Badihardugu Euskara Elkartea.
Zuazo, Koldo. 2006b. Deba ibarreko euskara zaharra. In Joseba Andoni Lakarra & José Ignacio Hualde (arg.), Studies in Basque and historical linguistics in memory of R. L. Trask = R. L. Trasken oroitzapenetan ikerketak euskalaritzaz eta hizkuntzalaritza historikoaz, 1005-1030. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia & UPV/EHU (= ASJU 40).
Zuazo, Koldo. 2014. Euskalkiak. Donostia: Elkar.
Zuazo, Koldo. 2017. Mendebaldeko euskara. Donostia: Elkar.
Zuazo, Koldo & Urtzi Goiti. 2016. Uribe Kosta, Txorierri eta Mungialdeko euskara. Bilbo: UPV/EHU.
Zubiaur, José Ramón & Jesús Arzamendi. 1976. El léxico vasco de los refranes de Garibay. ASJU 10. 47-144.
Zuloaga, Eneko. 2010. Nerbioi ibarraren iparraldeko hizkera xviii. eta xix. mendeetan (I): Bizente Sarriaren bizkaierazko sermoiak. ASJU 44(2). 393-435.
Zuloaga, Eneko. 2013. Oharrak Nerbioi ibarreko euskara zaharraz eta Viva Jesús dotrinaren jatorriaz. In Ricardo Gómez, Joaquín Gorrochategui, Joseba Andoni Lakarra & Céline Mounole (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra, 593-610. Gasteiz: UPV/EHU.
Zuloaga, Eneko. 2016. Idatziaren leialtasunaz eta literatur bizkaieraren sorreraz. Monumenta Linguae Vasconum. III. Jardunaldiak jardunaldian irakurritako txosten argitaragabea (2016/12/20).
Zuloaga, Eneko. 2018 [2015]. Diego Lorenzo Urkizuren 1740ko zortzikoak. ASJU 49(1/2). 179-201. https://doi.org/10.1387/asju.18814.
Zuloaga, Eneko. 2019. Bizkaiko euskararen barne-banaketak IbargC kronikaren arabera. Litterae Vasconicae 17. 49-56.
Zuloaga, Eneko. 2020. Mendebaleko euskararen azterketa dialektologiko-diakronikorantz. Gasteiz: UPV/EHUko doktorego-tesia. https://addi.ehu.es/handle/10810/49846.
Zumalde, Iñaki. 1986. xviii. mendeko testu euskeriko bat. RIEV 31. 933-41.
Zenbakia
Atala
Artikuluak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-LanEratorririkGabe 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.