Hizkuntz irizpideak XVII. mendeko Lapurdiko eliz agirietan, eta haietan bildutako zenbait zertzelada garaiko autoreen gainean
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Argitaratua
2021-09-13
Javier Etxagibel
Laburpena
Ikerlan honetan XVII. mendeko Lapurdiko eliz agirietan erabilitako hizkuntzak aztertu ditugu, haren hizkuntza-egoera berezia kontuan hartuta. Izan ere, frantsesa zen administrazio hizkuntza bakarra, latina eliz hizkuntza ofiziala eta euskara herritarrek erabilitako ia hizkuntza bakarra. Bestalde, agirietan diren garai hartako euskal idazle batzuei eta haien testuei buruzko zenbait zertzelada aurkezten ditugu.
Ateratako ondorioen artean honako hauek nabarmendu behar dira: frantsesa da erabilitako hizkuntza nagusia, eta latina kasu bakanetan baino ez da agertzen. Ustekabez, zenbait agiri gaztelaniaz idatzita daude. Euskara agiri ofizialetatik erabat baztertua izan zen, nahiz eta agiriak idatzi zituztenetako askok euskara ama hizkuntzatzat bide zuten.
Nola aipatu
Etxagibel, Javier. 2021. «Hizkuntz Irizpideak XVII. Mendeko Lapurdiko Eliz Agirietan, Eta Haietan Bildutako Zenbait Zertzelada Garaiko Autoreen Gainean». Anuario Del Seminario De Filología Vasca "Julio De Urquijo" 50 (1/2):47-76. https://doi.org/10.1387/asju.22858.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
References
Altuna, Patxi. 1996. Pedro de Axular (1572?-1644). In Gorka Aulestia (arg.), Los escritores. Hitos de la literatura clásica euskérica, 179-208. Gasteiz: Sancho el Sabio Fundazioa.
Arambillaga. 1684. Jesu Christoren imitacionea. Baiona: Fauvet.
Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques. s.a. e-Archives le 64 [online]. http://earchives.le64.fr/ (2020/11/30).
Arcocha-Scarcia, Aurélie, & Beñat Oyharçabal. 2009. Siglo xvii: Desarrollo y edición de las letras vascas septentrionales. In Mari Jose Olaziregi (arg.), Historia de la literatura vasca [online]. http://www.basqueliterature.com/basque/historia/klasikoa/XVII.%20mendea (2020/11/24).
Argaiñaratz, Pierre. 1665. Devoten Breviarioa. Baiona: Bosc (Vinsonen argit. Chalon-sur-Saone: Imp. Française et Orientale E. Bertrand, 1910. Berrargit. faksim. Donostia: Hordago, 1978).
Atutxa, Isaak. 1999. Joannes Etcheberri Ziburukoa: Noelac eta testu kritika. Lapurdum 1 (Numéro Spécial). 233-312. https://journals.openedition.org/lapurdum/1626 (2020/11/24).
Axular, Pedro. 1643. Gvero. Bi partetan partitua eta berecia. Bordele: G. Milanges (Berrargit. faksim. Bilbo: Euskaltzaindia, 1988).
Barandiaran, Jose Miguel. 1962. Bosquejo etnográfico de Sara III. Los establecimientos humanos y la casa rural. Anuario de Eusko-Folklore 17. 47-123 (Berrargit. Obras Completas de Jose Miguel Barandiaran IV, 393-471. Bilbo: La Gran Enciclopedia Vasca, 1974).
Courouau, Jean-François. 2012. Et non autrement : Marginalisation et résistance des langues de France (xviie-xviiie siècles). Geneva: Librairie Droz.
Daranatz, Jean-Baptiste. 1912. Sylvain Pouvreau en villégiature à Bidart (août-octobre 1654). RIEV 6(2). 200.
Dubarat, Victor. 1908. Sylvain Pouvreau, curé de Bidart, en 1642. RIEV 2(1). 104-110.
Esparza, Eladio. 1946. El Concilio de Trento y los arciprestazgos navarros de la Diócesis de Bayona. Príncipe de Viana 22. 127-138.
Etcheberri, Ioannes. 1627. Manual Devotionezcoa edo ezperen oren oro escuetan erabilltceco liburutchoa. Bordele: Millanges (Berrargit. Bordele: Mongiron, 1669).
Etcheberri, Ioannes. 1630. Noelac eta bertce canta espiritual berriac. Bordele: Milanges (Berrargit. Baiona: Maffre, 1697).
Haranburu, Ioanes. 1635. Debocino escuarra, Bordele: De La Court.
Harizmendi, Christobal. 1660. Ama Virginaren officioa. Bordele: De La Court (Vinsonen argit. Chalon-sur-Saone: Imp. Française et Orientale E. Bertrand, 1901. Berrargit. faksim. Donostia: Hordago, 1978).
Intxausti, Joseba. 1995. Leizarraga eta Leizarragatarrak (1563-1571) erreforma-kontrarreformetako ilun-argitan. RIEV 40(1). 119-160.
Hartweg, Frédéric & Georg Kremnitz. 2013. Le rôle des Églises et des croyances religieuses dans le comportement langagier. In Georg Kremnitz (arg.), Histoire social des langues de France, 159-168. Rennes: Presses Universitaires de Rennes.
Materra, Esteban. 1617. Doctrina Christiana. Bordele: De La Court (Dorota Krajewska, Eneko Zuloaga, Ekaitz Santazilia, Borja Ariztimuño, Oxel Uribe-Etxebarria & Urtzi Regueroren argit. Esteve Materraren Do(c)trina christiana (1617 & 1623) (Euskararen Lekukoak Bilduma 28 (= ASJU 51:1/2). Bilbo: Euskaltzaindia & UPV/EHU, 2017).
Nicot, Jean. 1606. Thresor de la langue françoyse, tant ancienne que moderne. Paris: David Douceur.
Oyharçabal, Bernard. 2001. Statut et évolution des lettres basques durant les xviième et xviiième siècles. Lapurdum 6. 219-287.
Pouvreau, Silvain. 1656. Guiristinoaren Dotrina. Paris: Roger.
Rebollo, David & Begoña Andueza. 1999. Lurralde eredua eta antolaketa. In Lurraldearen banaketa, eremua eta antolaketa. Europako testuingurua (Euskal Herriko Geografia 8), 65-115. Donostia: Etor.
Urquijo, Julio de. 1909. Las citas del Diccionario de Pouvreau. RIEV 3. 504-519.
Vinson, Julien. 1891-1898. Essai d’une bibliographie de la langue basque. Paris: J. Maisonneuve (Berrargit. faksim. J. Urquijoren oharrekin, ASJUren Gehigarriak 9. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia, 1984).
Vinson, Julien. 1910a. Le vocabulaire de Pouvreau. RIEV 4. 139-141.
Vinson, Julien. 1910b. Ik. Argaiñaratz (1665).
Wikipedia. Ordonnance de Villers-Cotterêts. Wikipédia, l’encyclopédie libre. https://fr.wikipedia.org/wiki/Ordonnance_de_Villers-Cotter%C3%AAts (2020/11/24).
Arambillaga. 1684. Jesu Christoren imitacionea. Baiona: Fauvet.
Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques. s.a. e-Archives le 64 [online]. http://earchives.le64.fr/ (2020/11/30).
Arcocha-Scarcia, Aurélie, & Beñat Oyharçabal. 2009. Siglo xvii: Desarrollo y edición de las letras vascas septentrionales. In Mari Jose Olaziregi (arg.), Historia de la literatura vasca [online]. http://www.basqueliterature.com/basque/historia/klasikoa/XVII.%20mendea (2020/11/24).
Argaiñaratz, Pierre. 1665. Devoten Breviarioa. Baiona: Bosc (Vinsonen argit. Chalon-sur-Saone: Imp. Française et Orientale E. Bertrand, 1910. Berrargit. faksim. Donostia: Hordago, 1978).
Atutxa, Isaak. 1999. Joannes Etcheberri Ziburukoa: Noelac eta testu kritika. Lapurdum 1 (Numéro Spécial). 233-312. https://journals.openedition.org/lapurdum/1626 (2020/11/24).
Axular, Pedro. 1643. Gvero. Bi partetan partitua eta berecia. Bordele: G. Milanges (Berrargit. faksim. Bilbo: Euskaltzaindia, 1988).
Barandiaran, Jose Miguel. 1962. Bosquejo etnográfico de Sara III. Los establecimientos humanos y la casa rural. Anuario de Eusko-Folklore 17. 47-123 (Berrargit. Obras Completas de Jose Miguel Barandiaran IV, 393-471. Bilbo: La Gran Enciclopedia Vasca, 1974).
Courouau, Jean-François. 2012. Et non autrement : Marginalisation et résistance des langues de France (xviie-xviiie siècles). Geneva: Librairie Droz.
Daranatz, Jean-Baptiste. 1912. Sylvain Pouvreau en villégiature à Bidart (août-octobre 1654). RIEV 6(2). 200.
Dubarat, Victor. 1908. Sylvain Pouvreau, curé de Bidart, en 1642. RIEV 2(1). 104-110.
Esparza, Eladio. 1946. El Concilio de Trento y los arciprestazgos navarros de la Diócesis de Bayona. Príncipe de Viana 22. 127-138.
Etcheberri, Ioannes. 1627. Manual Devotionezcoa edo ezperen oren oro escuetan erabilltceco liburutchoa. Bordele: Millanges (Berrargit. Bordele: Mongiron, 1669).
Etcheberri, Ioannes. 1630. Noelac eta bertce canta espiritual berriac. Bordele: Milanges (Berrargit. Baiona: Maffre, 1697).
Haranburu, Ioanes. 1635. Debocino escuarra, Bordele: De La Court.
Harizmendi, Christobal. 1660. Ama Virginaren officioa. Bordele: De La Court (Vinsonen argit. Chalon-sur-Saone: Imp. Française et Orientale E. Bertrand, 1901. Berrargit. faksim. Donostia: Hordago, 1978).
Intxausti, Joseba. 1995. Leizarraga eta Leizarragatarrak (1563-1571) erreforma-kontrarreformetako ilun-argitan. RIEV 40(1). 119-160.
Hartweg, Frédéric & Georg Kremnitz. 2013. Le rôle des Églises et des croyances religieuses dans le comportement langagier. In Georg Kremnitz (arg.), Histoire social des langues de France, 159-168. Rennes: Presses Universitaires de Rennes.
Materra, Esteban. 1617. Doctrina Christiana. Bordele: De La Court (Dorota Krajewska, Eneko Zuloaga, Ekaitz Santazilia, Borja Ariztimuño, Oxel Uribe-Etxebarria & Urtzi Regueroren argit. Esteve Materraren Do(c)trina christiana (1617 & 1623) (Euskararen Lekukoak Bilduma 28 (= ASJU 51:1/2). Bilbo: Euskaltzaindia & UPV/EHU, 2017).
Nicot, Jean. 1606. Thresor de la langue françoyse, tant ancienne que moderne. Paris: David Douceur.
Oyharçabal, Bernard. 2001. Statut et évolution des lettres basques durant les xviième et xviiième siècles. Lapurdum 6. 219-287.
Pouvreau, Silvain. 1656. Guiristinoaren Dotrina. Paris: Roger.
Rebollo, David & Begoña Andueza. 1999. Lurralde eredua eta antolaketa. In Lurraldearen banaketa, eremua eta antolaketa. Europako testuingurua (Euskal Herriko Geografia 8), 65-115. Donostia: Etor.
Urquijo, Julio de. 1909. Las citas del Diccionario de Pouvreau. RIEV 3. 504-519.
Vinson, Julien. 1891-1898. Essai d’une bibliographie de la langue basque. Paris: J. Maisonneuve (Berrargit. faksim. J. Urquijoren oharrekin, ASJUren Gehigarriak 9. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia, 1984).
Vinson, Julien. 1910a. Le vocabulaire de Pouvreau. RIEV 4. 139-141.
Vinson, Julien. 1910b. Ik. Argaiñaratz (1665).
Wikipedia. Ordonnance de Villers-Cotterêts. Wikipédia, l’encyclopédie libre. https://fr.wikipedia.org/wiki/Ordonnance_de_Villers-Cotter%C3%AAts (2020/11/24).
Zenbakia
Atala
Artikuluak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-LanEratorririkGabe 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.