-ubV epentesiaren bilakabide historikoaz
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
Laburpena
Garai batean bokal-eufonia deitutako fenomeno-multzoari buruzko ikerketa ugari egin ziren euskal dialektologia sinkronikoaren esparruan, baina fenomeno horien azterketa diakronikoa ez dago hain aurreratuta, arreta gutxiago eman baitzaie, fenomeno historikoak diren heinean historiaurrea berreraikitzeko aukerarik ematen ez dutela eta. Lan honek -ubV ereduko epentesiaren bilakabide historikoaren berri dakar. Zehazki, epentesiaren lehenengo lekukotasunak, ageri den lurraldeak eta erabileraren joera historikoa(k) ditu aztergai: berrikuntza Euskara Zaharraz geroztik sortu eta hedatu zen eta, testu-corpus historikoa lagun, garai horietan izandako bilakaeraren aurkezten da hemen, bai hizkera herrikoiei begira, bai euskalkietako tradizio inprimatu kanonikoan izandako lekuari begira.
Nola aipatu
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Altuna, Patxi & Joseba. A. Lakarra. 1990. Manuel Larramendi. Euskal testuak. Donostia: Andoaingo Udala.
Altuna, Patxi & Esther Zulaika (arg.). 2004. Agustin Kardaberaz. Eusqueraren berri onac (1761). Edizio kritikoa. Bilbo: Euskaltzaindia.
Altzibar, Xabier. 1991a. J. A. Mogelen hasierako idazkera: hiru platika eta 1783ko dotrina. ASJU 25(2). 623-650.
Altzibar, Xabier. 1991b. Kardaberazen bizkaierazko dotrina: 1783ko edizioa. In Joseba A. Lakarra & Iñigo Ruiz Arzalluz (arg.), Memoriae L. Mitxelena magistri sacrum, 259-276. Donostia: GFA & UPV/EHU.
Altzibar, Xabier. 1992. Bizkaierazko idazle klasikoak. Bilbo: BFA.
Altzibar, Xabier. 1993. Durangaldeko Andremari- eta Gabon-kanta zahar batzuk zortzikoan. Litterae Vasconicae 6. 35-55.
Arejita, Adolfo. 1993. 1801. urteko Gernikako Gabon-kanta bat. Litterae vasconicae 6. 9-34.
Arejita, Adolfo. 2018. Bizkaierazko dotrinen liburuari atze-oharrak. In Jose Maria Rementeria, Euskerazko dotrinak. I. Bizkaieraz, 242-262. Bilbo: Labayru Ikastegia.
Arejita, Adolfo & Asier Bidart. 2010. Elorrioko ziri-bertso batzuen izkribu hondarrak XVIII. mendean. Litterae vasconicae 11. 265-275.
Ariztimuño, Borja & Oxel Uribe-Etxebarria. Prestatzen. Istoria sagraduco… (edizioa).
Astarloa, Pedro Pablo. 1883 [ante 1806]. Discursos filosóficos sobre la lengua primitiva. Bilbo: Pedro Velasco.
AZTH = Trebiño (2001).
Bakker, Peter, Gidor Bilbao, Nicolaas G. H. Deen & José Ignacio Hualde. 1991. Basque Pidgins in Iceland and Canada (ASJUren gehigarriak 23). Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia.
Bilbao, Gidor. 1997. De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak: I. Doctrina christinaubarena. ASJU 31(1), 247-336.
Bilbao, Gidor. 1998. De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak (II). ASJU 32(1), 165-229.
Bonaparte, Louis Lucien. 1862. Langue basque et langues finnoises. Londres: [l.g.].
Bonaparte, Louis Lucien. 1868. Phonologie de la lange basque dans tous ses dialectes. Eskuizkribua.
Camino, Iñaki. 2000. Abiaburu bat Donostiako euskera aztertzeko. In Koldo Zuazo (arg.), Dialektologia gaiak, 51-81. Gasteiz: AFA.
Camino, Iñaki. 2003. Hego-nafarrera. Iruñea: Nafarroako Gobernua.
Camino, Iñaki. 2018. Bigarren Euskara Modernoa. In Iván Igartua, Joaquín Gorrotxategi & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskararen historia, 659-735. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Carrión, Ignacio. 1985. Una carta de 1726 escrita en euskera procedente del archivo municipal de Hernani. BAP 41. 372-374.
ConTAV = Sarasola (1983).
Duhalde, Maitena. 2019. Donibane Lohizuneko eskararen ahoskera: Louis-Lucien Bonaparteren inkestak. In Irantzu Epelde & Oroitz Jauregi (arg.), Bihotz ahots. M. L. Oñederra irakaslearen omenez, 151-163. Bilbo: UPV/EHU.
EHHA = Euskaltzaindia (2008-2020).
Elordui, Agurtzane. 1995. Bonapartek osaturiko bizkaieraren sailkapenak: iturriak eta erizpideak. In Ricardo Gómez & Joseba A. Lakarra (arg.), Euskal dialektologiako kongresua, 433-463. Donostia: GFA & UPV/EHU.
Elosegi, Xabier. 2018. Senpereko (eta Lapurdiko) euskara XVIII. mendean. Senpere: Lapurdi 1609 elkartea.
Epelde, Irantzu. 2011. Lapurdiko itsasegiko euskararen ahoskera: Donibane Lohizune. In Joseba A. Lakarra, Joaquín Gorrotxategi & Blanca Urgell (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren II. Biltzarra, 307-321. Gasteiz: UPV/EHU.
Etxeberria, Juan Cruz. 1821. Devociozco vicitzaraco sarrera. Tolosa: Francisco de la Lama.
ETZ = Satrustegi (1987).
Euskaltzaindia. 2008-2020. Euskararen Herri Hizkeren Atlasa. Bilbo: Euskaltzaindia.
Fabb, Nigel. 2010. Is literary language a development of ordinary language?. Lingua 120. 1219-1232.
FHV = Mitxelena (1977).
Floristán, José Manuel. 1993. Conflictos fronterizos, espionaje y vascuence a finales del siglo XVI: 20 documentos inéditos. Fontes Linguae Vasconum 63, 177-220.
Gaminde, Iñaki. 1983. Orozkoko aditza. FLV 42. 37-96.
Gómez-López, Ricardo & Josu Zulaika. 2020. El vocabulario Pomier. Bilbo: UPV/EHU.
Hualde, José Ignacio. 1991. Basque phonology. Londres & New York: Routledge.
Hualde, José Ignacio. 1996. Arbizuko hizkeraren zenbait soinu bereizgarriz. Uztaro 18. 48-60.
Hualde, José Ignacio & Iñaki Gaminde. 1997. Vowel interaction in Basque: A nearly exhaustive catalogue. ASJU 31(1). 211-245.
Humboldt, Alexander. 1925 [1801]. Diario del viaje vasco. Donostia: Eusko Ikaskuntza.
Lakarra, Joseba A. 1997. Hizkuntza eskuliburuen tradizioa Euskal Herrian: I. L’interprect ou Traduction du François, Espagnol & Basque (~1620). ASJU 31(1). 1-66.
Lakarra, Joseba A. 2023. Jatorr(i), aitor(tu), ilor(tu), bihor(tu). Filologia ala hil. In Iván Igartua & Jesús Antonio Cid (arg.), Tu voz en muchas voces: escrito en homenaje a Jon Juaristi, 401-460. Bilbo: UPV/EHU.
Lakarra, Joseba A., Julen Manterola & Iñaki Segurola. 2019. Euskal hiztegi historiko-etimologikoa (EHHE-200). Bilbo: Euskaltzaindia.
Larramendi, Manuel. 1728. De la antigüedad y universalidad del bascuenze en España. Salamanca: Eugenio Garcia de Honorato.
Letamendia, Juan A. & Txomin Sagarzazu. 1992. Hondarribiko hizkera Roque Jazinto Salazarren predikuan (1778). In Gotzon Aurrekoetxea & Xarles Videgain (arg.), Nazioarteko Dialektologia Biltzarra (IKER 7), 497-533. Bilbo: Euskaltzaindia.
Madariaga Juan, José A. Azpiazu & Jerardo Elortza. 2009. XVIII. eta XIX. mendeetako Azpeitiko euskal testu batzuk. FLV 110. 5-45.
Mitxelena, Koldo. 1977. Fonética histórica vasca. 2. argit. Donostia: Gipuzkoako Foru Aldundia. (1. argit., 1961; berrarg. OC 6).
Mogel, Juan A. 1800. Confesio ta comunioco sacramentuen gañean eracasteac. Iruñea: Ezquerroren alarguna.
Mogel, Juan A. 1881 [ca. 1802]. Peru Abarca. Durango: J. de Elizalde.
Mogel, Juan A. 1803. Confesino ona. Gasteiz: Fermín Larumbe.
Mogel, Bizenta. 1804. Ipui onac. Donostia: Antonio Undiano.
Montoya, Estibalitz. 2003. Zugarramurdiko eta Urdazubiko euskara. Gasteiz: UPV/EHUko doktorego tesia.
Ondarra, Frantzisko. 1987. Dos pláticas en vascuence del siglo XVIII. FLV 50. 281-316.
Ondarra, Frantzisko. 1989. Nafarroako Bertizaranan aurkitutako euskal testuak. ASJU 23(3). 706-756.
Padilla-Moyano, Manuel. 2015. A new view of basque through eighteenth-century correspondence. In Eivind Torgersen, Stian Hårstad, Brit Mæhlum & Unn Røyneland (arg.), Language Variation - European Perspectives V (Studies in Language Variation 17), 169-182. Amsterdam: John Benjamins. https://doi.org/10.1075/silv.17.13pad.
Pagola, Rosa Miren (koord.). 1992. Bonaparte ondareko eskuizkribuak. Bilbo: DU.
Pérez-Gaztelu, Elixabete & Ana Toledo. 2020. J. Berminghamen solasak. Bilbo: Euskaltzaindia.
Reguero, Urtzi. 2017. XVIII. mende erdialdeko Etxalarko dotrina. FLV 124. 355-367.
Reguero, Urtzi. 2019. Filologiatik dialektologiara, Nafarroako euskarazko testu zaharretan barrena (1416-1750) (ASJUren Gehigarriak 71). Bilbo: UPV/EHU.
Rementeria, Jose M. (arg.). 2018. Euskerazko dotrinak I. Bizkaiera. Bilbo: Labayru Ikastegia.
Rijk, Rudolph P. G. de. 1970. Vowel interaction in Bizcayan Basque. FLV 5. 149-167.
Ros, Ander. 2011. Nerbioi goieneko euskararako material gehiago: XVII. mende amaierako Urduñako berba zerrenda bat. ASJU 45(1). 387-402.
Ruiz de Larrinaga, Juan. 1954. Cartas del P. Uriarte al Príncipe Luis Luciano Bonaparte, con notas bio-bibliográficas. ASJU 1. 35-106.
Salaberri, Patxi, Juan J. Zubiri & Iker Salaberri. 2021. Jose Ramón Minondo goizuetarraren gutunak. Bilbo: Euskaltzaindia.
Salaberri, Patxi, Juan J. Zubiri & Iker Salaberri. 2023. Ignazio Bergara goizuetarraren gutunak. Arranbide (Arano) eta Elama (Artikutza). 1787-1811. Bilbo: Euskaltzaindia.
Santazilia, Ekaitz & Mikel Taberna. 2019. Uscaldunac garen ezquero. Berako euskal testu administratibo berri bat (1822). Euskera 64. 811-869.
Sarasola, Ibon. 1983. Contribución al estudio y edición de textos antiguos vascos. ASJU 17. 69-212.
Satrustegi, José M. 1987. Euskal testu zaharrak I. Bilbo: Euskaltzaindia.
Segurola, Koro. 2005. XVIII. mendeko autore ezezagun bat. Lapurdum 9. 243-282.
Trebiño, Imanol. 2001. Administrazio zibileko testu historikoak. Gasteiz: IVAP.
UEU. 1987 [1983]. Euskal dialektologiaren hastapenak. Bilbo: UEU.
Ulibarri, Koldo. 2010. Viva Jesús dotrina: edizioa eta azterketa. ASJU 44(2). 41-154.
Ulibarri, Koldo. 2013. Un nuevo texto para la historiografía vizcaína: Aerario de la hidalguia y nobleza española y plaza de armas de Vizcaya por Francisco Mendieta, ayalés. Oihenart 28. 173-191.
Urgell, Blanca. 1985. Literatur bizkaieraz: Añibarroren Esku-liburua. ASJU 19(1). 65-117.
Urgell, Blanca (arg.). 2001. Fr. Pedro Antonio Añibarro. Geroko gero. Edizio kritikoa. Bilbo: Euskaltzaindia.
Urgell, Blanca. 2018. Lehen Euskara Modernoa. In Joaquín Gorrotxategi, Iván Igartua & Joseba A. Lakarra (arg.). Euskararen historia, 549-657. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza.
Urrestarazu, Iñigo. 2022. Auzibidea Burundakoa da, eta euskara?. In Dorota Krajewska, Sergio Monforte & Eneko Zuloaga (arg.), Aziti bihia: euskal filologia eta hizkuntzalaritzaren adarrak, 203-227. Bilbo: UPV/EHU.
Villasante, Luis (arg.). 1969 [1820]. Fr. Pedro A. de Añibarro. Gramatica bascongada. Donostia: GFA.
Villasante, Luis (arg.). 1996. J. M. Zabalaren sermoiak. Bilbo: Euskaltzaindia.
Zabala, Antonio. 1964. J. V. Echagaray. Festara: bere bertso guztien bilduma. Tolosa: Auspoa.
Zabala, Juan M. 1848. El verbo regular vascongado. Donostia: I. R. Baroja.
Zabala, Juan M. 1856. Noticia de las obras vascongadas que han salido a la luz después de las que cuenta el P. Larramendi. Donostia: I. R. Baroja.
Zuazo, Koldo. 2010. Sakanako euskara. Burundako hizkera. Bilbo: Euskaltzaindia & Nafarroako Gobernua.
Zuloaga, Eneko. 2010. Nerbioi ibarreko euskara XVIII. eta XIX. mendeetan (I): Bizente Sarriaren bizkaierazko sermoiak. ASJU 44(2). 393-435.
Zuloaga, Eneko. 2013. Oharrak Nerbioi ibarreko euskara zaharraz eta Viva Jesús testuaren jatorriaz. In Ricardo Gómez, Joaquín Gorrotxategi, Joseba A. Lakarra & Céline Mounole (arg.), Koldo Mitxelena Katedraren III. Biltzarra, 593-610. Gasteiz: UPV/EHU.
Zuloaga, Eneko. 2020. Mendebaleko euskararen azterketa dialektologiko diakronikorantz. Gasteiz: UPV/EHUko doktorego tesia.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-LanEratorririkGabe 4.0 Nazioartekoa lizentzia baten mende dago.