Aldizkari Zientifikoen Ataria

Testuinguru garaikidean praktika eta tipologia artistikoak etengabe zabaltzeak gogoeta egitera behartzen gaitu, eta praxiaren irizpideak eta artearen kontserbazioaren teoria etengabe birdefinitzen jarraitzera ere bai.

Errealitate berri horien aurrean, ezinbestekoa da artearen kontestualizazio sozialarekin berarekin lotutako kontzeptuak barne hartzen dituzten alternatibak birpentsatzea eta sortzea, agerian utzita, betetik, kontserbazioaren eta erakusketarekin zerikusia duten alderdien arteko lotura estua eta, bestetik, tartean dauden alorren –sorkuntza, komisariotza, kontserbazioa eta historia– arteko diziplina anitzeko lankidetzaren beharra.

Ausart aldizkariaren zenbaki honek ikuspegi teorikotik eta praktikotik arte garaikidearen kontserbazioaren eta interpretazioaren egungo egoerari buruzko gogoeta egitera gonbidatzen gaitu, praktika artistiko garaikideekin eta haren kontserbazioarekin lotutako alderdi eta/edo baldintzatzaile desberdinekin zerikusia duten hainbat ezagutza arlotan egindako ikerketa originalen emaitzen bidez.

Obra garaikideak ezagutzeak –edozein alderdi material eta kontzeptualetan– etorkizunean kontserbatzeko ekarpen baliotsua dela abiapuntutzat hartuta, bai atal monografikoak, bai miszelanea atalak eremu artistiko garaikidearen zabaltasuna erakusten dute, artearen kontserbazioaren eta zaharberritzearen kontzepzio tradizionaletik urrun dauden hainbat ikuspegitatik ikerketara hurbiltzen diren testuak barne.

Argitalpenaren atal monografikoan, hasteko, Haizea Salazar, Katrin Alberdi eta José Luis Larrañaga egileen ‘Contigo no Bitxo’ ekimena aurkezten da. Ekimen horrek arte garaikidearen kontserbazioan bi alderdi garrantzitsu hibridatzea proposatzen du: praktika eta adierazpen artistiko garaikideetara zuzendutako estrategia berriak hedapen jardunaldien bidez transmititzearen garrantzia eta horiek behar bezala interpretatzeko artisten beren beharrezko eta ezinbesteko ekarpena. Lehen artikulu honek monografikoa testuinguruan kokatzen duen esparru tematikoan sartzen gaitu, obra garaikidera zuzendutako esku hartzeko irizpideen egokitzapena eta bilakaera erakutsiz, XX. mendearen erdialdera arte lan tradizionalerako ezarritako eta adostutako tratamenduak sistematikoki aplikatzeko ezintasuna agerian geratu zenetik.

Aldi berean, Imanol Sánchezen testuak testuinguruaren berrikuspena osatzen du, eta gaur egun materiala eta objektuzkoa denaz haratago doazen lanak hartzen dituen errealitate artistiko garaikidearen adibide ona ematen du. Ekoizpen artistiko garaikidea, bizipenezkoa, immateriala eta ekintzari lotua, kontserbatzeak paradoxa interesgarri bat planteatzen du, bai eta hura kontserbatzeko erronka bat ere; izan ere, praktika ez material eta ukiezin horiei ikuspegi berrietatik heldu behar zaie nahitaez, eta ikusarazteko eta zabaltzeko alternatiba berriak planteatu behar dira.

Carmen Moral eta Laura Luque egileek materiala eta iragankorra denaren artean dauden tipologiak, hala nola hormako esku hartzeak, ere lantzen dituzte, obra horiek beren sorkuntza espazioetan dokumentatzeko eta zaintzeko metodologia alternatiboak garatze aldera.

Egunerokotasunarekin eta denboran zehar izan dezakeen bilakaerarekin eta birdefinitzearekin lotutako proposamen artistiko eta kulturalak babesteko nahiak aurrez aurre dauka metodologia eta irizpidea birplanteatzeko beharra, eta, espazio publikoetan egiten diren edo gertatzen diren praktika eta esku hartze artistiko iragankorren ildotik, Jon Mantzisidorren proposamenak birplanteamendu hori berrikusten du.

Era berean, gaur egungo praktika tradizionalen kasuan errealitate berri ukigarriagoetatik eta esperimentalagoetatik eratorritako problematika agerian geratzen da María Sanchoren testuan: gaur egungo material eta olioen portaera eta XX. eta XXI. mendeetako pintura lanetan duten eragina aztertzen du. Hemen, jatorri sintetikoko eta formulazio ezezaguneko material berriak sartzearen ondoriozko problematika berrikusten da; gaur egun, pintura garaikidearen kontserbazioaren azterketa eremu handienetako bat da.

Neus Cancellerrek eta Miguel Ángel Lozano eta Gloria Lapeña egileek, hurrenez hurren, idatzitako bi testuek erakusten dute bateragarriak direla gure ondare kultural garaikideena sustatzeko eta balioesteko komisariotza proposamenak eta ekimenak garatzeko askotariko faktoreak. Halako proposamenak behar bezala diseinatzeak eragin zuzena du horien irismenean eta jendeari modu efektiboan helaraztean, eta horiek interpretatzeko eta haien mezua eta sortzaileen asmoa behar bezala kontserbatzeko bidea da.

Azkenik, Manuel Drago Díazen proposamenak ondarea hedatzeko teknologia berriak erabiltzearen kasu bat erakusten du, eta alternatiba ez interbentzionista gisa eraikitako eskultura garaikidearen 3D digitalizazio eta eskaneatze estrategietan eta halako artelanak erregistratzeko eta zabaltzeko metodoan oinarritzen da.

Kontserbazioari lotutako testuen atala itxiz, Arturo Cancioren eta Javier Martínezen artikuluak LED teknologia ere berrikusten du. Erakusketa eremuetan materialak gordetzera bideratutako argiztapenaren alorrean asko aztertutako kasuistikatik abiatzen da, eta, gero, hura aplikatzean eta sorkuntza artistikoan erabiltzean jartzen du arreta.

Bestalde, zenbaki honetako miszelanea atalak egungo esparru artistikoaren diziplina aniztasunaren eta aniztasunaren ikuspegia ematen du, eta, horrela, agerian uzten ditu tipologikoki eta kasuistikoki hain zabala den eremu baten kontserbazioa ikertzerakoan kontuan hartu behar diren faktore eta ezagutza eremu ugariak. Horrela, diziplina tradizionalak nahiz izaera immaterial, iragankor eta performatiboko praktikak berrikusten dituzten azterlanak sartzen dira.

María Belén Leónek Jorge Oteizaren eskultura lanaren hainbat alderdi kontzeptual, filosofiko eta formalen azterketa egin zuen. José Luis Panea Fernández, berriz, praktika artistikotik bertatik abiatu zen, Nacho Martín Encinasen lana erreferentziatzat hartuta, idazketan oinarritutako proposamena garatzeko. Miszelanea atalean, gaur egungo sormen esferaren parte diren diziplina performatiboen azterketatik –hala nola balleta– egindako ekarpena ere badago, María Cabrerak proposatutako testuaren bidez.

Aldizkariaren zenbaki honetan, hasteko, artearen kontserbazioan –bai lana bera ezagutzeko, bai kontserbatzeko funtsezko bitarteko gisa– inplikatutako profesionalen arteko elkarrizketaren garrantzia azaltzen da, eta, zenbakia ixteko, Juan Alberto Vichen gogoeta bat jasotzen da: praktika artistikora hurbiltzea planteatzen du, lehen mailako iturriak aztertuz, baita elkarrizketaren bidez ere, eta funtsezko tresna gisa aurkezten da hori, bai sorkuntza artistiko bakoitza osatzen duten alderdietan sakontzeko, bai hura kontserbatzeko.

Alazne Porcel  eta Enara Artetxe

Monografikoaren koordinatzaileak